ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, Ο ΕΞΟΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΓΟΝΗΣ - ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Ο Αιθέρας στα Αρχαία Ελληνικά κείμενα, 

ο εξοβολισμός του από την σύγχρονη επιστήμη 

και η φυσική της οργόνης

Τα αιθερικά πεδία της Ελληνικής σκέψης

 

του Αργύρη Καραβούλια

✒Σε περιόδους πνευματικής πενίας και γενικότερης πτώσης των αξιών όπως  η εποχή που διανύουμε, ο άνθρωπος ψάχνοντας και αγωνιώντας για την διέξοδό του στρέφεται προς την Γνώση, ξέρει πως ο μόνος τρόπος για να μην αφομοιωθεί από ένα χυλό άγνοιας και προκαταλήψεων, εκεί που μεθοδικά οδηγούν τις μάζες σήμερα οι εξουσίες, είναι να ανοίξει τις πύλες του μυαλού του σε μεγαλύτερα εύρη κατανόησης και σε πλατύτερες αντιληπτικές περιοχές.

 

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως στην Δύση κυρίως τα τελευταία χρόνια έχουμε σωρεία εκδόσεων βιβλίων αρχαίας σοφίας πρωτίστως από τους αρχαίους πολιτισμούς των Ινδιών και δευτερευόντως της Κίνας.

Όροι όπως “Γιόγκα”, “Πράνα”, “Σατόρι”, “Ντάρμα” ή “Άτμαν” αλλά και “Τσι”, Γιν-Γιανγκ” ή “Ι τσινγκ”, έχουν γίνει κοινοί τόποι που αποδεικνύουν από την μία το γεγονός της όρεξης για πνευματική εκγύμναση του σημερινού ανθρώπου, αλλά από την άλλη υποθάλπουν και την παγίδα μιας ξερής αφομοίωσης χωρίς βαθύτερη σύνδεση με τα αρχέτυπα κύτταρά του, κυρίως για τον Έλληνα αλλά και ευρύτερα τον δυτικό άνθρωπο του σήμερα.

Όλο αυτό ασφαλώς μαρτυρά την πανίσχυρη έλξη της Γνώσης που πάντα θα είναι παρούσα όσο υπάρχει άνθρωπος, παρόλες τις όποιες εξωτερικές ανασταλτικές επιδράσεις, μαρτυρά την ηλιοτροπική μας κλίση προς την πηγή, την ασύλληπτης ομορφιάς σύνδεση του πνεύματος με τις αρχέγονες καταβολές του.

Ένα από τα ονόματα αυτής της σύνδεσης λέγεται Αιθέρας, ένας όρος και ένας κόσμος που η επαφή μαζί του είναι η επαφή με την φυσική μας προέκταση στο υπερβατικό διάστημα του οντολογικού μας προορισμού.

Γνωριμία λοιπόν, με τον αιθέρα μέσα από τα ελληνικά κείμενα, για να εντρυφήσουμε σε αυτά τα κείμενα γιατί μέσω αυτών θα καταλάβουμε πολύ καλύτερα τι ακριβώς είναι ο αιθέρας και γιατί τόσο επίμονα θέλησε η σύγχρονη επιστήμη να τον εξοβελίσει, να αποσιωπήσει την γονιμοποιό επίδρασή του επί του ανθρώπινου πνεύματος και να διαπιστώσουμε εν τέλει πως ο αιθέρας επιστρέφει απλώς αλλάζοντας όνομα στις σχετιζόμενες με αυτόν επιστημονικές περιοχές.

Ασφαλώς το θέμα είναι τεράστιο και είναι αδύνατο στα πλαίσια ενός άρθρου έστω και περιληπτικά να καλυφθεί, γι’ αυτό θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα αρχαία κείμενα περί αιθέρα και θα επανέλθουμε στο θέμα με άλλο άρθρο για το τι συμβαίνει σήμερα κυρίως στην περιοχή της επιστήμης και τι επικρατεί γύρω από το “απαγορευμένο” αυτό ζήτημα.

Παράλληλα θα δούμε εν συντομία και τα ίχνη της πορείας που ο μεγάλος ερευνητής και επιστήμονας Βίλχελμ Ράιχ συναντήθηκε με τον αιθέρα-οργόνη, τις σημαντικές πτυχές αυτής της πορείας και τους σταθμούς αυτής της συνάντησης όπως και τα ζητήματα που ανακινούσε η ανακαλυφθείσα οργόνη και γι΄ αυτό το λόγο έπρεπε να καταδιωχθεί ο Βίλχελμ Ράιχ για αυτή του την ανακάλυψη από το επιστημονικό κατεστημένο.

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός η πρωτοτυπία της σκέψης των αρχαίων Ελλήνων, η ιδιοφυής σύλληψη των πραγμάτων και ο επαναστατικός τρόπος θέασης του κόσμου σε εποχές που αυτός ο επιστημονικός τρόπος πρόσληψης της γνώσης δεν είχε εμφανιστεί πουθενά, σε κανέναν λαό και σε καμία γεωγραφική περιοχή.

Η φιλοσοφική σκέψη όπως αναπτύχθηκε κυρίως από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους με την πρωτοκαθεδρία του Νου πλέον ως το όργανο για την παρατήρηση του κόσμου και με τα αντίστοιχα συμπεράσματά του από την εν λόγω παρατήρηση, δεν γεννήθηκε από το μηδέν στους πρώτους Έλληνες φιλόσοφους.

Σπέρματα αυτών των αντιλήψεων και δείγματα  του συγκεκριμένου τρόπου ιδέσθαι υπήρχαν στην κοσμογονία μας όπως είχε διαμορφωθεί στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων και όπως είχε αποκρυσταλλωθεί στην κατά συνθήκη ονομαζόμενη μυθολογία μας, το πλέον γόνιμο έδαφος για να φυτρώσουν πάνω του και να φουντώσουν η γνώση και η μετέπειτα επιστήμη, η ελληνική δηλαδή κίνηση του πνεύματος.

Στο έδαφος αυτό ήταν που βλάστησαν οι ιδέες και οι πρωτότυπες σκέψεις για να γεννήσουν το ελληνικό θαύμα, μια κοσμική εκτίναξη του πνεύματος όπου αναπτύχθηκαν όλες οι επιστήμες, όλες οι φιλοσοφίες, όλες οι τέχνες.

Tree of Life

Στην μυθολογική materia prima βλάστησαν οι πρώτες νοηματικές συλλήψεις για την δημιουργία του κόσμου μέσα από το πλούσιο και ανεξάντλητο αφηγηματικό υλικό των μύθων, εδώ είναι που η γονιμοποίηση του πνεύματος με την κοσμική σοφία εξέπεμψε την πρώτη σπίθα της νοημοσύνης για να προκύψει η ανάπτυξη της σκέψης και συνακόλουθα η γέννηση της επιστήμης, με την κυριολεκτική του έννοια εδώ ο όρος.

Ήταν η επιστήμη των Ελλήνων στην πρώτη της μυθολογική εκδοχή που κατέγραψε τους φυσικούς νόμους της δημιουργίας, που συνέθεσε το κοσμικό παιχνίδι του παραγωγικού και καταστροφικού κύκλου και το ανέγνωσε και στο επίπεδο της ατομικής ύπαρξης.

Την κοσμογονία αυτή καταγράφει με την πένα του όταν μας μιλάει για την γέννηση του Αιθέρα ο Ησίοδος στην Θεογονία του:

«ἐκ Χάεος δ᾽ Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένοντο·

Νυκτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο,

οὓς τέκε κυσαμένη Ἐρέβει φιλότητι μιγεῖσα»...

«Κι απ' το Χάος ο Έρεβος κι η μαύρη Νύχτα έγιναν · κι

απ' τη Νύχτα ο Αιθέρας κι η Ημέρα γεννήθηκαν, που τα

έκανε αφού συνέλαβε σμίγοντας με το Έρεβος στην αγάπη».

Ξεκινώντας από το αρχικό χάος, το κβαντικό κενό θα λέγαμε με σύγχρονους όρους, έχουμε στην συνέχεια το έρεβος και την νύχτα απ’ όπου θα γεννηθεί ο Αιθέρας.

Πολύ σημαντική εδώ η αναφορά στην Θεογονία όπου έχουμε την γέννηση του αιθέρα μαζί με την μέρα με την μεσολάβηση της αγάπης.

Συνεχίζοντας στην ίδια γραμμή της ελληνικής κοσμογέννεσης συναντάμε τον Αιθέρα στους αρχαίους λατρευτικούς ύμνους του Ορφέα.

Ορφικός Ύμνος στον Αιθέρα

θυμίαμα κρόκον

Ὦ Διὸς ὑѱιμέλαθρον ἔχων κράτος αἰὲν ἀτειρές,

ἄστρων ἠελίου τε σεληναίης τε μέρισμα,

πανδαμάτωρ, πυρίπνου, πᾶσι ζωοῖσιν ἔναυσμα,

ὑѱιφανὴς Αἰθήρ, κόσμου στοιχεῖον ἄριστον,

ἀγλαὸν ὦ βλάστημα, σελασφόρον, ἀστεροφεγγές,

κικλήσκων λίτομαί σε κεκραμένον εὔδιον εἶναι.

Μετάφραση: Ω εσύ πού έχεις το υψηλόν κράτος του Διός πού είναι πάντοτε ακατανίκητον και έχεις μέρος των άστρων, του ήλιου και της σελήνης πού δαμάζεις τα πάντα και φυσάς φωτιά

και είσαι ο σπινθήρ της ζωής εις όλα τα ζωντανά πλάσματα.

ο Αιθήρ πού φαίνεσαι από υψηλά, και είσαι το άριστον (πρώτον) στοιχείον του κόσμου ώ λαμπρόν βλαστάρι, πού φέρεις το φως και φέγγεις με τα άστρα.

Εσέ προσκαλώ και σε παρακαλώ να είσαι ήπιος και γαλήνιος εις ημάς.

Επίσης και στους Ομηρικούς ύμνους έχουμε αναφορά στον Αιθέρα στον ύμνο για τους Διόσκουρους.

 «…τὴν δ’ ἄνεμός τε μέγας καὶ κῦμα θαλάσσης

θῆκαν ὑποβρυχίην, οἱ δ’ ἐξαπίνης ἐφάνησαν

ξουθῇσι πτερύγεσσι δι’ αἰθέρος ἀίξαντες,

αὐτίκα δ’ ἀργαλέων ἀνέμων κατέπαυσαν ἀέλλας,

κύματα δ’ ἐστόρεσαν λευκῆς ἁλὸς ἐν πελάγεσσι,…»

Μετάφραση: «όμως ο άγριος άνεμος και το θαλάσσιο κύμα

το πλοίο καταβύθισαν, και ξαφνικά οι Διόσκουροι φανήκαν

διασχίζοντας με τα ξανθά φτερά τους τον αιθέρα,

κι ευθύς των φοβερών ανέμων έπαψαν τις θύελλες

και κόπασαν στο πέλαγος της αφρισμένης θάλασσας τα κύματα»

Ο Αιθέρας είναι λοιπόν μια πανταχού παρούσα ενέργεια, που όπως μας λέει και ο ύμνος κατέχει το υψηλόν κράτος του Διός, είναι ο νους και η κεφαλή του Διός όπως αναφέρεται αλλού στα Ορφικά, στα οποία θα αναφερθούμε στην συνέχεια.

Άλλη σχετική αναφορά για τον Αιθέρα όπου αναφέρεται ως μέσο διάδοσης και μεταφοράς, όπως και σύνδεση αιθέρος με την θάλασσα έχουμε στο παρακάτω απόσπασμα από τον ομηρικό ύμνο στον Απόλλωνα:

«…ἀλλ’ ὅτε δὴ Πελοπόννησον παρενίσατο πᾶσαν,

καὶ δὴ ἐπὶ Κρίσης κατεφαίνετο κόλπος ἀπείρων

ὅς τε διὲκ Πελοπόννησον πίειραν ἐέργει,

ἦλθ’ ἄνεμος Ζέφυρος μέγας αἴθριος ἐκ Διὸς αἴσης

λάβρος ἐπαιγίζων ἐξ αἰθέρος, ὄφρα τάχιστα

νηῦς ἀνύσειε θέουσα θαλάσσης ἁλμυρὸν ὕδωρ…».

Μετάφραση: «Όταν είχε προσπεράσει την Πελοπόννησο όλη και φαινόταν πια της Κρίσας ο απέραντος κόλπος, που όλη την Πελοπόννησο την εύφορη την κλείνει, φύσηξε ο αίθριος Ζέφυρος σταλμένος από τον Δία από τον αιθέρα ορμητικός, εκείνο για να φτάσει διασχίζοντας τα αρμυρά τα κύματα το πλοίο».

Ο αιθέρας νοείται ως ένα μέσο διάδοσης, μια άλλη πάγκοινα γνωστή αλήθεια, αφού τα κύματα διαδίδονται μέσω του αιθέρα, αυτό ακριβώς μας λένε και οι αρχετυπικοί λατρευτικοί μας ύμνοι.

Την δική του σημασία έχει επίσης πως βλέπουμε τον αιθέρα και στον Ορφικό ύμνο στον Πρωτόγονο, στον σπερματικό άνθρωπο θα λέγαμε:

Ορφικός Ύμνος, Περί Πρωτογόνου

Πρωτόγονον καλέω διφυῆ, μέγαν, αἰθερόπλαγκτον, ὠιογενῆ, χρυσέαισιν ἀγαλλόμενον πτερύγεσσι, ταυροβόαν, γένεσιν μακάρων θνητῶν τ’ ἀνθρώπων, σπέρμα πολύμνηστον, πολυόργιον, Ἠρικεπαῖον,

Μετάφραση: Τον Πρωτόγονον προσκαλώ, τον δίμορφον, τον μέγαν που πλανάται εις τον αιθέρα – που εγεννήθη από το αυγό και χαίρεται με τα χρυσά φτερά..

Βλέπουμε την κοσμογονική πίστη των Ορφικών ότι ο πρωτόγονος (ο πρώτος άνθρωπος) γεννήθηκε από ένα αυγό, το κοσμικόν ώον, αλλού λέγεται και αργυρό αυγό, (ωόν αργύρεον), ότι πλανάται μέσα στον αιθέρα!

Να σημειώσουμε και την σχετική αναφορά του Δαμάσκιου (Απορίαι καὶ λύσεις περὶ τῶν πρώτων ἀρχῶν), πως κατά τους Ορφικούς και σύμφωνα με την εκδοχή του Ιερώνυμου και του Ελλάνικου, ο Χρόνος και η Ανάγκη (Αδράστεια) γέννησαν τον Αιθέρα, το Χάος και το Έρεβος.

Οι Ορφικοί λοιπόν πιστεύουν στην κοσμογονική τους θεωρία ότι ο Αιθήρ είναι ένα πρωταρχικό, βασικό δομικό στοιχείο της Δημιουργίας, ότι είναι η ψυχή του κόσμου, το Θείον Πύρ, ο σπινθήρας που δίνει ζωή σε όλα τα δημιουργήματα. 

Στα Ορφικά αναφέρεται για τον Αιθέρα:

Ορφικά – Κωνστ. Στ. Χασάπη – Ιωάννου Δ. Πασσά, εκδόσεις Εγκυκλοπαιδείας «ΗΛΙΟΥ» 

«Και  νους αδιάψευστος, βασιλιάς, είναι ο άφθαρτος Αιθέρας, γιατί μ’ αυτό λέει τα πάντα και ακούει και δεν υπάρχει φωνή, ούτε κραυγή, ούτε κτύπος, ούτε και φήμη, που να ξεφεύγει από τα αυτιά του πανίσχυρου Κρονίωνα. Έτσι, λοιπόν, είναι ο νους και η κεφαλή του Διός» 

(Ορφικά Αποσπάσματα 6, 19-23)

Από τα παραπάνω πηγάζει πως ο Αιθέρας έχει συνείδηση του εαυτού του καθόλη την ουρανομήκη διαδρομή του. Κατέχει δηλαδή νοημοσύνη. Όλα τα δημιουργήματα που υπάρχουν μέσα στον Αιθέρα, βρίσκονται σε ένα κραταιό δεσμό με χρυσό σχοινί από τον Αιθέρα. (Ορφικά Αποσπάσματα 10) «Ο Ζευς ονομάζεται και Αιθήρ» (Ορφικά Αποσπάσματα 28)

Επίσης και ο Πλούταρχος αναφέρει τον Δία ως αιθέρα:

 “Ζεὺς δὲ ὁ αἰθήρ, τουτέστιν ἡ πυρώδης καὶ ἔνθερμος οὐσία, Ζεὺς δ’ ἔλαχ’ οὐρανὸν εὐρὺν ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσιν. ἀδελφοὶ μὲν οὖν ἔδοξαν διὰ τὴν συνάφειαν καὶ τὴν κατά τι ὁμοιότητα, ὅτι ἄμφω κοῦφοι καὶ κινούμενοι, σύνοικοι δὲ καὶ ὁμόλεκτροι, ὅτι ἐξ αὐτῶν συνιόντων γεννᾶται τὰ πάντα. διὸ καὶ ἐν τῇ Ἴδῃ συνέρχονται καὶ ἡ γῆ αὐτοῖς φύει τὰς πόας καὶ τὰ ἄνθη.”

Ο Αιθέρας είναι η κοσμική πνοή που διαπερνάει τα πάντα και βρίσκεται παντού στο Σύμπαν. Είναι η ενέργεια που πληροί τα πάντα, είναι το ίδιο το θείον. Είναι η γενεσιουργός φύση του σύμπαντος κόσμου. Μας επισκέπτεται από τα ουράνια, τον συναντούμε καθημερινά, τον περιέχουμε μέσα μας και τον εκπέμπουμε παντού. Διαποτίζει τα πάντα και ανανεώνεται από τα πάντα. Είναι η μουσική του κόσμου και ο κόσμος αποτελεί το ακροατήριό της. Είναι αυτό που μας δονεί και μας τρέφει. Υπήρχε πάντα και θα συνεχίσει να υπάρχει.

 

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ

Με δεδομένη την σημασία για την σύνολη εικόνα του ελληνικού γίγνεσθαι που έχουν τα ομηρικά έπη, αθάνατα δημιουργήματα του πνεύματος που αποτυπώνουν την κοσμογονική σκέψη των Ελλήνων, ειδική μνεία αξίζει να κάνουμε στις αναφορές που κάνει ο Όμηρος στον Αιθέρα, στην Ιλιάδα:

Ξ 288, εἰς ἐλάτην ἀναβὰς περιμήκετον, ἣ τότ᾽ ἐν Ἴδῃ 

μακροτάτη πεφυυῖα δι᾽ ἠέρος αἰθέρ᾽ ἵκανεν·…, 

Μετάφραση: Ιάκωβου Πολυλά : Και ανέβηκε εις έλατο τρανό που είχε βγει στην Ίδην και ως τον αιθέρα απλώνονταν τα απέραντα κλαδιά του…

 

Θ 556, ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἐν οὐρανῷ ἄστρα φαεινὴν ἀμφὶ σελήνην

φαίνετ᾽ ἀριπρεπέα, ὅτε τ᾽ ἔπλετο νήνεμος αἰθήρ·  ἔκ τ᾽ ἔφανεν πᾶσαι σκοπιαὶ καὶ πρώονες ἄκροι

καὶ νάπαι· οὐρανόθεν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπερράγη ἄσπετος αἰθήρ, πάντα δὲ εἴδεται ἄστρα, γέγηθε δέ τε φρένα ποιμήν·…,

-Και ως τ’ άστρα, οπού σπινθοβολούν σ’ ανάνεμον αιθέρα χαριτωμένα ολόγυρα στην φωτεινήν σελήνην –

φαίνεται κάθε κορυφή, κάθ’ άκρη, κάθε πλάγι, ως άνοιξε απ’ τον ουρανόν απέραντος αιθέρας,

που τ’ άστρα όλα εφανέρωσε και χαίρονται οι ποιμένες…

 

Β412, Ζεῦ κύδιστε μέγιστε κελαινεφὲς αἰθέρι ναίων μὴ πρὶν ἐπ᾽ ἠέλιον δῦναι καὶ ἐπὶ κνέφας ἐλθεῖν…,

- Υπέρτατε Κρονίδη, ένδοξε, μαυρονέφελε, εγκάτοικο του αιθέρος, δώσε πριν πέση ο ήλιος και το σκοτάδι φθάση…

 

Ο 192, Ζεὺς δ᾽ ἔλαχ᾽ οὐρανὸν εὐρὺν ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι· γαῖα δ᾽ ἔτι ξυνὴ πάντων καὶ μακρὸς Ὄλυμπος…, 

- Και στον Δία ο πλατύς έλαχε ουρανός στα νέφη στον αιθέρα κι έμεινε η γη κοινή στους τρεις και ο Όλυμπος ο μέγας…

 

Π 300, ἔκ τ᾽ ἔφανεν πᾶσαι σκοπιαὶ καὶ πρώονες ἄκροι καὶ νάπαι, οὐρανόθεν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπερράγη ἄσπετος αἰθήρ…,

- Φαίνεται κάθε κορυφή, κάθ’ άκρη,  κάθε πλάγια, κι εσχίσθη από τον ουρανόν απέραντος ο αιθέρας…

 

T 351, ἣ δ᾽ ἅρπῃ ἐϊκυῖα τανυπτέρυγι λιγυφώνῳ οὐρανοῦ ἐκκατεπᾶλτο δι᾽ αἰθέρος…,

- Και όμοια με πλατύπτερο ψιλόφωνο γεράκι τινάζεται απ’ τον ουρανόν και σχίζει τον αιθέρα…

 

Ο Όμηρος, από τον τρόπο που βλέπουμε να παρουσιάζει τον αιθέρα, συμπεραίνουμε πως δεν τον θεωρούσε θεότητα, ούτε και τον οριοθετούσε ως κάποια συγκεκριμένη περιοχή, περισσότερο εμφανίζεται ως μία ιδιαίτερη κατάσταση του Ουρανού ο οποίος βρίσκεται κυκλοτερώς αυτού και έχει την επικράτεια των θεών.

Στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό Ηλίου, στον πρώτο τόμο, στο λήμμα “Αιθήρ” αναφέρει σχετικά για τον αιθέρα στον Όμηρο:

…η υπέρ την ατμόσφαιραν και τον αέραν έκτασις, εις την οποία κατώκουν ο Ζευς και οι άλλοι θεοί.

Ενώ στο ίδιο λήμμα συνεχίζει λέγοντας για τους Ορφικούς

 “Κατά τους Ορφικούς ύμνους αιθήρ είναι η ουσία που από αυτήν προέρχεται όλη η ζωή(!) και ότι προέρχεται (ο Αιθέρας) εκ της ψυχής του Παντός. Κατά την Θεογονία του Ησίοδου ήταν υιός του Ερέβους και της Νυχτός, και κατά Υγίνου τέκνο του Χάους!

Κατά άλλους τινά φιλοσόφους αρχαίους, ήτο η πηγή και η έδρα της τα πάντα ζωογονούσης θερμότητος. Σύζυγος της Γης για τους τραγικούς, ο πατήρ των ΝΕΦΕΛΩΝ κατά Αριστοφάνη!!! Σε όλες όμως τις παραλλαγές του μύθου αυτού ο αιθέρας είναι ο χώρος εκείνος της ατμόσφαιρας εκ του οποίου μεταδίδεται το φως».

Σημασία έχει να δούμε από την μυθολογία μας και την “Αιθερία” αδελφή του Φαέθοντος, θυγατέρα του Ήλιου.

Η Αιθερία και οι αδελφές της (Αίγλη, Λαμπετία, Φαεθούσα) μεταμορφώθηκαν από τον Δία στα δέντρα λεύκες, διότι δεν σταματούσαν να κλαίνε για το χαμό του Φαέθοντα τον οποίο κατακεραύνωσε ο Δίας από το άρμα του Ήλιου.

Τα δάκρυα των κοριτσιών όπως αναφέρει ο μύθος καθώς κυλούσαν εξηραίνοντο επί του εδάφους και γίνονταν απολίθωμα, μεταβαλλόμενα εις ακτινοβόλους και διαυγείς κόκκους ηλέκτρου (κεχριμπάρι)!

Άξιο αναφοράς είναι ότι ο Ράιχ αναφέρει το κεχριμπάρι ως ένα υλικό που δημιουργεί οργονοενεργειακά φαινόμενα και αποδίδει την ανακάλυψη του αιθέρα στους αρχαίους Έλληνες πρωτίστως εξαιτίας αυτού του υλικού.

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ο Αιθέρας δεν ήταν γνωστός ασφαλώς μόνο στην Αρχαία Ελλάδα , αλλά συναντάται με διαφορετικές ονομασίες σε όλους τους μεγάλους αρχαίους πολιτισμούς. Οι Κινέζοι τον ονόμαζαν Τσι , οι Ιάπωνες Κι και οι Ινδοί Πράνα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι Κα, ενώ και με ονομασίες όπως Μάννα στους Ισραηλίτες, Τέλεσμα στον Ερμή τον Τρισμέγιστο, Ιλλίαστρον στον Παράκελσο, Συμπαντικό Ρευστό στον Χέλμοντ, Οντική Δύναμη στον Κόμη Βίλχεμ Φον Ράϊχενμπαχ, ουσιαστικά δηλώνεται ο αιθέρας και οι λειτουργίες του.

Οι Ινδιάνοι ονομάζουν την ίδια δύναμη Μεγάλο Πνεύμα, οι χριστιανοί Άγιο Πνεύμα, οι Καμπαλιστές Αστρικόν Φως, ενώ οι αλχημιστές ήταν από τους πλέον ενθουσιώδεις υποστηρικτές του αφού όλες τους οι εργασίες εξάγονταν με βάση τις ιδιότητες των περιοχών του αιθέρα.

Επίσης απαντάται και με πολλές άλλες ονομασίες οι οποίες είτε υποδηλώνουν αμιγώς την παρουσία του, είτε υπονοούν αυτόν ως προϋπόθεση ύπαρξής τους.

Έτσι το θεώρημα του Bell, τα μορφογενετικά πεδία του Σελντρέικ, το παράδοξο του Φαραντέι και πολλά άλλα ζητήματα της σύγχρονης φυσικής, δείχνουν πως χρειάζονται το υπόστρωμα του αιθέρα για να μπορούν να συμβαίνουν…παρόλο τον εξοβελισμό του από την σύγχρονη επιστήμη.

Ο Αιθέρας, είναι το μαγικό κλειδί , που ανοίγει κάθε απαραβίαστη πόρτα γύρω από την κατανόησή μας για την πλήρη επίγνωση της ύπαρξης και της προέλευσης των όντων και του σύμπαντος κόσμου.

 

Ενώ υπάρχει διάχυτη η εντύπωση στους σημερινούς επιστήμονες, αλλά και σε όλους εκείνους που ασχολούνται με ζητήματα επιστημονικής γνώσης, πως η σύγχρονη επιστήμη έχει εκδιώξει τον αιθέρα στο χρονοντούλαπο τής Ιστορίας ασχολούμενη με πειράματα τόσο προωθημένα που πια δεν μπορούν να περιλαμβάνουν τον αιθέρα ως προαπαιτούμενό τους, οι ανακαλύψεις τής σύγχρονης επιστήμης στην πραγματικότητα επιβεβαιώνουν κάθε τόσο και με διαφορετικό τρόπο την ύπαρξη του αιθέρα, απλώς αλλάζουμε ονόματα και ορολογίες, όπως πεδίο του Χίγκς, σκοτεινή ύλη κ.ά.

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Η ακμή που γνώρισε η φιλοσοφία την περίοδο των προσωκρατικών αποτέλεσε μια πρωτοφανή κοσμογονία που θα επεξέτεινε την σκέψη σε επίπεδα πρωτοφανή για την ανθρωπότητα, κάνοντας αυτοί πρώτοι το μεγάλο άλμα της συνείδησης καταλαμβάνοντας με την φιλοσοφία τους την καθολική σφαίρα του επιστητού.

Ο Αναξαγόρας χρησιμοποιεί τον όρο “αἰθήρ” αντί του πυρός (οὗ καλῶς κατά τόν Αριστοτέλη), προκειμένου να ονομάσει τον ανώτατο τόπο που βρίσκεται πέρα από τα τέσσερα στοιχεία (πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ). Έτσι ο Αναξαγόρας διαχωρίζει τον κόσμο σέ δυο ζώνες, αυτή των τεσσάρων γνωστών στοιχείων και την αυτόνομη ζώνη του αιθέρα. Θεωρεί ότι ο Αιθήρ είναι ένα από τα δύο μέρη στα οποία χωρίστηκε η αρχική μάζα από την ωθητική δύναμη του Νού, δηλαδή της Πνευματικής Δύναμης και τον ταυτίζει με το Πύρ.  

Ο Αριστοτέλης ελέγχει τον Αναξαγόρα και λέει ότι κακώς ονομάζει Αιθέρα αυτό που είναι Πύρ, δέχεται ότι ο Αιθήρ είναι το πέμπτο κοσμογονικό στοιχείο, το τελειότερο απ’ όλα τα άλλα, η Πεμπτουσία, και αναφέρει ότι ≪ουρανού δε και άστρων ουσίαν με αιθέρα καλούμεν≫.

Ο Αναξιμένης (585-525 π.Χ.) διατύπωσε την θεωρία ότι τα πάντα είναι αέρας και από την αραίωσή του παράγεται ο Αιθέρας.

Ο Φιλόλαος (5ος αιώνας π.Χ.) μαθητής του Πυθαγόρα, πίστευε ότι ο Αιθήρ ήταν το πέμπτο από τα στοιχεία που αποτελούσαν τον κόσμο.

Ο Ξενοφάνης (570-475 π.Χ.) διατύπωσε την θεωρία ότι η γη περιβάλλεται από τον Αιθέρα ο οποίος εκτείνεται στο άπειρο.

Ο Παρμενίδης ανάμεσα στα τόσο σημαντικά και καινοφανή που μετέφερε με την φυσική του φιλοσοφία(540-470 π.Χ.), θεωρούσε ότι ο Ήλιος και οι διάφοροι αστερισμοί βρίσκονται μέσα στον Αιθέρα.

 Ο Πορφύριος αναφέρει σχετικά – σχόλια στην Ιλιάδα του Ομήρου: ὁ αἰθὴρ οὐρανοῦ τοῦ περὶ τὸν ἀέρα δεσμός ἐστιν, ὁ ἄγων τὰ ὑγρὰ καὶ ἐξ αὐτοῦ δεσμεύων τὰ πάντα!

Ο επίσης πλατωνικός φιλόσοφος Συριανός, συνεργάτης του Πλουτάρχου του Αθηναίου, σχολάρχη και ιδρυτή της νεοσυσταθείσας Ακαδημίας, αναφέρει για τα πρώτα στοιχεία του κόσμου όπως και για τον αιθέρα:

«…ἀλλὰ κἂν μίαν λέγωμεν εἶναι τὴν πάντων ἀρχὴν καὶ θεὸν αὐτὴν ἢ τἀγαθὸν ἢ ἓν προσαγορεύωμεν, είτε δύο, πέρας καὶ ἀπειρίαν, ὡς ἐν Φιλήβῳ Πλάτων καὶ πρὸ αὐτοῦ Φιλόλαος, αὐτὰς ὀνομάζοντες, ἢ μονάδα καὶ δυάδα, ὡς οἱ πλεῖστοι τῶν Πυθαγορείων, ἢ αἰθέρα καὶ χάος, ὡς Ὀρφεύς, ἢ Πρατέα καὶ δυάδα, ὡς αὐτὸς ὁ Πυθαγόρας ἐν τῷ Ἱερῷ Λόγῳ, οὔτε κυρίως αὐτὰς ὀνομάζομεν (ἐπέκεινα γάρ εἰσιν οὐ μόνον κλήσεως, ἀλλὰ καὶ πάσης ἀνθρωπίνης νοήσεως), οὔτε τὸ ἓν καὶ δύο κατ’ ἀριθμὸν ἢ εἶδος ὀνομάζομεν (παντὸς γὰρ ἀριθμοῦ καὶ παντὸς εἴδους νοητοῦ καὶ νοεροῦ τὴν αἰτίαν ἐν ἑαυταῖς αἱ ἀρχαὶ προειλήφασιν), ἀλλ’ ἔστιν ἕτερος ὁ τρόπος παρὰ τοῖς θεολογικωτέροις τῆς περὶ τούτων ἐνδείξεως».

Μετάφραση:  «…αλλά είτε μία λέμε ότι είναι η αρχή των πάντων και την αποκαλούμε Θεό ή το Αγαθό ή Έν, <είτε δύο> ονομάζοντάς τες Πέρας και Άπειρο, όπως ο Πλάτων στον Φίληβο και πριν από αυτόν ο Φιλόλαος, ή Μονάδα και Δυάδα, όπως οι περισσότεροι από τους Πυθαγορείους, ή Αιθέρα και Χάος, όπως ο Ορφέας, ή Πρατέα και Δυάδα, όπως ο ίδιος ο Πυθαγόρας στον Ιερό Λόγο, δεν δίνουμε τα ονόματα κυριολεκτικά (γιατί [οι πρώτες αρχές] είναι πέρα όχι μόνο από τα ονόματα αλλά και από την ανθρώπινη νόηση συνολικά), ούτε χρησιμοποιούμε τα ονόματα ‘ένα’ και ‘δύο’ με τη σημασία του αριθμού ή της Ιδέας (γιατί η αιτία κάθε αριθμού και κάθε είδους, νοητού και νοερού, περιλαμβάνεται προηγουμένως στις αρχές113), αλλά είναι διαφορετικός ο τρόπος με τον οποίο αυτοί που έχουν υψηλότερη γνώση του Θεού χρησιμοποιούν τα ονόματα αυτά».

 Στη συνέχεια ο Πρόκλος, συνεχιστής του Συριανού στην Πλατωνική Ακαδημία:

 «μόνος δὲ ὁ αἰθὴρ ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ὢν κύκλῳ περιρρεῖ τὴν γῆν ὅλην, οὗτός ἐστιν ὁ δαιμόνιος τόπος, ἐν ᾧ καὶ οἱ δικασταὶ καθήμενοι μεταξὺ γῆς καὶ οὐρανοῦ καὶ ἡ τρίοδος αὕτη τῶν ψυχῶν καὶ ἡ συναφὴ τῶν χασμάτων τῶν τε εἰς γῆν τεινόντων καὶ τῶν εἰς οὐρανόν.

 ὁ γὰρ αἰθὴρ καὶ ἀρχὴ γενέσεώς ἐστιν καὶ μέσον οὐρανοῦ καὶ γῆς»,

δηλαδή ο αιθέρας είναι η αρχή της γενέσεως και το μέσον ουρανού και γής…

Παρακάτω θα δούμε αναφορές στον Αιθέρα όπως διατυπώθηκαν από τους μεγάλους τραγικούς ποιητές μας, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη.

Στον Αισχύλο βλέπουμε την παλιά πεποίθηση παντοκρατορίας του Αιθέρα εφόσον σε αυτόν αποδίδονται οι ιδιότητες του Διός, ‘Ζεύς ἐστιν αἰθήρ, Ζεὺς δὲ γῆ, Ζεὺς δ’ οὐρανός, Ζεύς τοι τὰ πάντα χὥτι τῶνδε {τοι} ὑπέρτερον’. – δηλαδή ο Αιθέρας είναι ο Ζευς!

Εδώ αξίζει να σημειώσουμε και την παρατήρηση του Πλούταρχου για την ταύτιση αιθέρα και Ζευ.

“’΄Εν οίς δε φησίν ο ποιητής συνοικείν τω Δίι την Ήραν, ούσαν αδελφήν, δοκεί ταύτα αλληγορείσθαι, ότι Ήρα μεν νοείται ο Αήρ, ηπέρ εστίν η υγρά ουσία, διό και λέγει ηέρα δ΄Ήρη πίτνα πρόσθεν βαθείαν. Ζεὺς δὲ ὁ αἰθήρ, τουτέστιν ἡ πυρώδης καὶ ἔνθερμος οὐσία, Ζεὺς δ’ ἔλαχ’ οὐρανὸν εὐρὺν ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσιν. ἀδελφοὶ μὲν οὖν ἔδοξαν διὰ τὴν συνάφειαν καὶ τὴν κατά τι ὁμοιότητα, ὅτι ἄμφω κοῦφοι καὶ κινούμενοι, σύνοικοι δὲ καὶ ὁμόλεκτροι, ὅτι ἐξ αὐτῶν συνιόντων γεννᾶται τὰ πάντα. διὸ καὶ ἐν τῇ Ἴδῃ συνέρχονται καὶ ἡ γῆ αὐτοῖς φύει τὰς πόας καὶ τὰ ἄνθη.”

Οι Αρχαίοι συνδέουν την αίσθηση της όρασης με τον αιθέρα και επίσης ο Πλούταρχος μας λέει ότι εκ φύσεως (και όχι εξ άλλης αιτίας) ο αιθέρας κινείται σπειροειδώς.

Σε αρκετά σημεία της ελληνικής γραμματείας αναφέρεται ότι ο αιθέρας σχετίζεται με τις καιρικές συνθήκες και ειδικότερα με τη βροχή, καθώς και με το ιδιαίτερο κλίμα κάθε περιοχής, ενώ από τις αναφορές προκύπτει ότι η Γη περιβάλλεται από αιθερικό στρώμα σαν ένα κέλυφος, κάτι για το οποίο έχει μιλήσει και ο Βίλχεμ Ράιχ αναφερόμενος στην οργόνη.

Στον Σοφοκλή στην τραγωδία του Αίας ο αιθέρας αναφέρεται ως μέγας, «ὄφελε πρότερον αἰθέρα δῦναι μέγαν ἢ τὸν πολύκοινον Ἅιδαν κεῖνος ἁνὴρ, ὃς στυγερῶν ἔδειξεν ὅπλων Ἕλλασιν κοινὸν Ἄρη»

Μετάφραση: Ας είχε προλάβει να χαθεί στα ύψη του μεγάλου αιθέρα, ή στον ξενιστή για όλους Άδη να χωθεί, εκείνος που έμαθε τους Έλληνες πώς να σηκώνουν όπλα μισητά του επάρατου πολέμου.

Επίσης στον Σοφοκλή στην τραγωδία του Οιδίπους Τύραννος ο Χορός αναφέρει σχετικά:

«εἴ μοι ξυνείη φέροντι μοῖρα τὰν εὔσεπτον ἁγνείαν λόγων

ἔργων τε πάντων, ὧν νόμοι πρόκεινται ὑψίποδες, οὐρανίᾳ ᾽ν αἰθέρι τεκνωθέντες, ὧν Ὄλυμπος πατὴρ μόνος, οὐδέ νιν θνατὰ φύσις ἀνέρων ἔτικτεν, οὐδὲ μήποτε λάθα κατακοιμάσῃ· μέγας ἐν τούτοις θεός, οὐδὲ γηράσκει».

Μετάφραση: Να ᾽δινε η μοίρα μου να είχα την ιερή αγνεία των λόγων, κι όλων των έργων, που υψηλοί τα ορίζουν νόμοι, νόμοι γεννημένοι 

μες στον αιθέρα τ᾽ ουρανού κι έχουν τον Όλυμπο μόνο πατέρα,

ουδέ η θνητή του ανθρώπου η φύση εγέννησε κι ουδέποτε η αλησμονιά θ᾽ αποκοιμίσει. Θεός μεγάλος είναι μες σ᾽ αυτούς, που γερατειά ποτέ δε θα γνωρίσει.

Σε αυτούς τους στίχους του μεγάλου τραγικού μας διαφαίνεται η γενική αντίληψη των αρχαίων περί αιθέρα, ως το αρχέγονο εκείνο πεδίο που το ορίζουν μόνο οι θεοί και εντός αυτού γεννιούνται οι θεϊκοί νόμοι που ορίζουν την ζωή των ανθρώπων και την λειτουργία των κόσμων.

Ο Ευριπίδης αναφέρεται στην Γη και στον Αιθέρα ως γεννήτορες των ανθρώπων αλλά και των θεών «Γαῖα μεγίστη καὶ Διὸς Αἰθήρ, ὃ μὲν ἀνθρώπων καὶ θεῶν γενέτωρ»..

Ο ίδιος επίσης μας λέει ότι η Γη περιβάλλεται από φωτοβόλο αιθέρα όπου κατοικούν οι θεοί: «κορυφὴ δὲ θεῶν ὁ πέριξ χθόν’ (ἔχων) φαεννὸς αἰθήρ!»

Τέλος στον Ευρυπίδη επίσης αναφέρεται πως «ὅθεν ἅπασιν ἤρξατο τρέφειν ὅδ’ αἰθὴρ ἐνδιδοὺς θνητοῖς πνοάς», δηλαδή ο αιθέρας δίνει στους θνητούς πνοή – ανάσα.

Ο μεγάλος ποιητής της κωμωδίας Αριστοφάνης, στην κωμωδία του Νεφέλες Στίχος 570), τον αποκαλεί σεμνότατο και ζωοδότη των πάντων “Αιθέρα σεμνότατον, βιοθρέμμονα πάντων”.

ΟΙ ΠΛΑΤΩΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΑΙΘΕΡΑ

Πρωτεύουσα θέση στον αιθέρα αποδίδει και ὁ Πλάτωνας έχοντας υιοθετήσει προγενέστερες αντιλήψεις περί της ύπαρξης των τεσσάρων στοιχείων του κόσμου, προσθέτει ότι ὁ αιθέρας είναι το καθαρότερο μέρος του αέρα. 

Ο Πλάτων έχει συνδέσει στο έργο του τα τέσσερα στοιχεία με τα πολύεδρα, αποδίδει σύμφωνα με τον Πρόκλο στο πέμπτο στοιχείο το πενταγωνικό δωδεκάεδρο, με το οποίο ὁ Θεός, όπως αναφέρει στον Τίμαιο, διαμόρφωσε τον ουρανό.

Ο Αιθήρ αποτελούσε την πρωταρχική, προϋπάρχουσα και γενεσιουργό δύναμη της ύλης και της Ζωής. Είναι η ζωοποιός ενέργεια εκπορευομένη εκ της ψυχής των πάντων!

 

Όπως είδαμε στον Πλάτωνα έχει δωδεκαεδρική μορφή, και όπως βλέπουμε από τον Πρόκλο στον σχολιασμό του Τίμαιου το σχήμα του είναι το πενταγωνικό δωδεκάεδρο.

 

Είναι η πηγή και η έδρα της ζωογόνας θερμότητας καθώς και ο πατέρας (ο δημιουργός δηλαδή) των Νεφών. Είναι ο αιθέρας που ζεσταίνει τη Γη και τις ψυχές των ανθρώπων. Όπως είδαμε και στις μυθολογικές μας καταγραφές αιθέρας νοούνταν και το άνω τμήμα του ουρανού (και ως επίθετο δήλωνε το ουράνιο) το καθαρό και διαυγές που πάλλεται αλλά και μεταφέρει το φως! Είναι η πανάρχαια ενέργεια που “καίει” και φωταυγεί. Βρίσκεται σε κατάσταση συνεχούς περιστροφικής σπειροειδούς κυκλικής κινήσεως!

 

Στον Τίμαιο ο Πλάτωνας περιγράφοντας με πλήρη επιστημονική επάρκεια τους θεμελιώδεις νόμους βάσει των οποίων συντελούνται οι μετασχηματισμοί των στοιχείων της φύσης, αναφέρει υπονοώντας τον αιθέρα, «έτι δε ούσης συστάσεως μίας πέμπτης, επί το παν ο θεός αυτή κατεχρήσατο εκείνο διαζωγραφών», δηλαδή ότι υπάρχει επιπλέον μια πέμπτη σύσταση, την οποία ο θεός χρησιμοποίησε στο σύμπαν, διακοσμώντας το με αυτήν.

Και παρακάτω στο ίδιο έργο μιλώντας για τον αιθέρα τον αποκαλεί με το επίθετο διαυγέστατος, το πιο αγνό και καθάριο μέρος του κοσμογονικού αέρος:

«τοι̂ς διαπύροις καταλειπόμενον αὐτου̂: κατὰ ταὐτὰ δὲ ἀέρος, τὸ μὲν εὐαγέστατον ἐπίκλην αἰθὴρ καλούμενος, ὁ δὲ θολερώτατος ὁμίχλη τε καὶ σκότος, ἕτερά τε ἀνώνυμα εἴδη, γεγονότα διὰ τὴν τω̂ν τριγώνων ἀνισότητα…».

Μετάφραση: «Μετά από αυτά πρέπει να κατανοήσουμε ότι έγιναν πολλά γένη πυρός όπως η φλόγα, αυτό που προέρχεται από την φλόγα, που παρέχει φως στα μάτια χωρίς να καίει, καθώς και αυτό που απομένει στα διάπυρα σώματα όταν η φλόγα σβήσει. Το ίδιο και με τον αέρα: το διαυγέστερο γένος του είναι ο καλούμενος αιθέρας, το πιο θόλο είναι η ομίχλη και το σκότος. Υπάρχουν και άλλα είδη, ανώνυμα, που έγιναν εξαιτίας της ανισότητας των τριγώνων…».

Στον Κρατύλο ετυμολογεί τον αιθέρα από το “αεί θεί” που σημαίνει κινείται συνεχώς:

«τὸν δὲ αἰθέρα τῇδέ πῃ ὑπολαμβάνω, ὅτι ἀεὶ θεῖ περὶ τὸν ἀέρα ῥέων “ἀειθεὴρ” δικαίως ἂν καλοῖτο»… 

Δηλαδή Για τον αιθέρα να τι εγώ φρονώ, επειδή δηλαδή διαρκώς τρέχει αδιάκοπα, διαρρέοντας, γύρω από τον αέρα, δίκαια θα άξιζε το όνομα αειθεήρ, ο πάντοτε τρέχων.

Στον Φαίδωνα  μας δίνει μια φυσική περιγραφή της γης βασισμένη σε μια ορθολογική ερμηνεία των αρχαίων μύθων όπου η Γη έχει σφαιρική μορφή (Σφαίρος) και είναι τοποθετημένη στο κέντρο του ουρανού.

Κρατιέται σε ισορροπία δε μαζί με τους υπόλοιπους πλανήτες και τα άστρα σε ένα περιβάλλον γεμάτο με αιθέρα!

Οι κοσμολογικές απόψεις του Πλάτωνα ασφαλώς συμπίπτουν με την σημερινή επιστημονική γνώση αφού όπως προκύπτει από μια έρευνα πέντε Γάλλων και Αμερικανών ερευνητών με επικεφαλής τον Jean – Pierre Luminet του εργαστηρίου LUTH (Laboratoire Univers et Théories) που εδρεύει στο Αστεροσκοπείο Meudon του Παρισιού, φαίνεται να προκύπτει ότι το κανονικό δωδεκάεδρο εκφράζει τη μορφή του σύμπαντος. 

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, το σύμπαν θεωρείται ότι είναι ένα «πεπερασμένο δωδεκαεδρικό σύμπαν» το οποίο έχει το σχήμα μιας μπάλας ποδοσφαίρου. (Περιοδικό «Nature»)

Στον πλατωνικό διάλογο Επινομίς τα είδη των ζωντανών όντων διαιρούνται σε πέντε κατηγορίες, που αντιστοιχούν στη φωτιά, το νερό, τον αέρα, τη γη και τον αιθέρα. Τα χερσαία, στα οποία ανήκει ο άνθρωπος, συνίστανται κυρίως από γη, ενώ τα ουράνια σώματα συνίστανται κυρίως από φωτιά και αιθέρα.

«Πέντε οὖν ὄντων τῶν σωμάτων, πῦρ χρὴ φάναι καὶ ὕδωρ εἶναι καὶ τρίτον ἀέρα, τέταρτον δὲ γῆν, πέμπτον δὲ αἰθέρα, τούτων δ' ἐν ἡγεμονίαις ἕκαστον ζῷον πολὺ καὶ παντοδαπὸν ἀποτελεῖσθαι».

«Λοιπόν αφού υπάρχουν πέντε σώματα πρέπει να παραδεχθούμε ότι αυτά είναι η φωτιά, το νερό, τρίτο ο αέρας, τέταρτο η γη, πέμπτο ο αιθέρας και ότι στο χώρο που κυριαρχεί το καθένα τους γεννιούνται πολλά και κάθε λογής ζωντανά πλάσματα».

Και τα τέσσερα στοιχεία μαζί με τον αιθέρα που συμμετέχουν στο θείο έργο της δημιουργίας συγκλίνουν και στην τελειοποίηση της ψυχής αφού η φύση της είναι αιθέρια, όπως των άστρων:

«ἐξῆν δὲ ἀνθρώπῳ γε ἐπὶ [982e] τὰ καλλίω καὶ βελτίω καὶ φίλα τιθεμένῳ λαμβάνειν ὡς διὰ τοῦτο αὐτὸ ἔμφρον δεῖ νομίζειν τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως καὶ διὰ ταὐτὰ πρᾶττον ἀεί, τοῦτο δ' εἶναι τὴν τῶν ἄστρων φύσιν, ἰδεῖν μὲν καλλίστην, πορείαν δὲ καὶ χορείαν πάντων χορῶν καλλίστην καὶ μεγαλοπρεπεστάτην χορεύοντα πᾶσι τοῖς ζῶσι τὸ δέον ἀποτελεῖν».

Μετάφραση: «Θα ήταν όμως δυνατό σ΄ ένα άνθρωπο που διαλέγει τα ωραιότερα, τα καλύτερα και τα προσφιλέστερα ότι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να θεωρήσει ότι έχει νοημοσύνη, εκείνο που δρα πάντοτε με τους ίδιους κανόνες, με τον ίδιο τρόπο και για τους ίδιους λόγους και ότι σ΄ αυτό συνίσταται η φύση των άστρων, να φαίνονται πολύ ωραία στην όραση και πραγματοποιώντας μια πορεία και έναν χορό που είναι ο ωραιότερος και ο μεγαλοπρεπέστερος απ’ όλους τους χορούς, εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων των ζωντανών πλασμάτων».

Έτσι λοιπόν στον άνθρωπο όπως και στα αστέρια μια θεϊκή ψυχή βρίσκεται εντός τους.

 

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΑΙΘΕΡΑΣ

Κατά τον Αριστοτέλη το Σύμπαν διαιρείται σε δύο περιοχές. Η μία φθάνει μέχρι της τροχιάς που διαγράφει, περί τη Γη, η Σελήνη και απαρτίζει τον «υποσελήνιο» τόπο χώρο όπου βασιλεύει η μεταβολή, η γέννηση και η φθορά. 

Σ΄ αυτόν το τόπο λαμβάνει χώρα η κίνηση των τεσσάρων στοιχείων, όπως τα ονομάζει σύμφωνα και με τους προηγούμενους φιλόσοφους, γης, ύδατος, αέρος και πυρός. 

Η άλλη περιοχή περιλαμβάνει τον «υπερσελήνιο» τόπο όπου εκεί βασιλεύει η «αϊδία κίνηση των αθανάτων αϊδίων ουσιών που φθάνει μέχρι της σφαίρας των απλανών. Εδώ δεν υπάρχουν τα τέσσερα στοιχεία, αλλά ένα «πέμπτο σώμα» ή πέμπτη ουσία, κοινώς λεγόμενη «πεμπτουσία» που είναι ο αιθήρ.

Στο έργο του Περί Ουρανού αναφέρει πιο συγκεκριμένα:

«Ἔοικε δὲ καὶ τοὔνομα παρὰ τῶν ἀρχαίων παραδεδόσθαι μέχρι καὶ τοῦ νῦν χρόνου, τοῦτον τὸν τρόπον ὑπολαμβανόντων ὅνπερ καὶ ἡμεῖς λέγομεν· οὐ γὰρ ἅπαξ οὐδὲ δὶς ἀλλ' ἀπειράκις δεῖ νομίζειν τὰς αὐτὰς ἀφικνεῖσθαι δόξας εἰς ἡμᾶς. Διόπερ ὡς ἑτέρου τινὸς ὄντος τοῦ πρώτου σώματος παρὰ γῆν καὶ πῦρ καὶ ἀέρα καὶ ὕδωρ, αἰθέρα προσωνόμασαν τὸν ἀνωτάτω τόπον, ἀπὸ τοῦ θεῖν ἀεὶ τὸν ἀΐδιον χρόνον θέμενοι τὴν ἐπωνυμίαν αὐτῷ. Ἀναξαγόρας δὲ καταχρῆται τῷ ὀνόματι τούτῳ οὐ καλῶς· ὀνομάζει γὰρ αἰθέρα ἀντὶ πυρός.

Φανερὸν δ' ἐκ τῶν εἰρημένων καὶ διότι τὸν ἀριθμὸν ἀδύνατον εἶναι πλείω τὸν τῶν λεγομένων σωμάτων ἁπλῶν· τοῦ μὲν γὰρ ἁπλοῦ σώματος ἀνάγκη τὴν κίνησιν ἁπλῆν εἶναι, μόνας δὲ ταύτας εἶναί φαμεν ἁπλᾶς, τήν τε κύκλῳ καὶ τὴν ἐπ' εὐθείας, καὶ ταύτης τὰ δύο μόρια, τὴν μὲν ἀπὸ τοῦ μέσου, τὴν δ' ἐπὶ τὸ μέσον».

 

Ο Αριστοτέλης στο Φυσικής Ακροάσεως Δ, χωροθετεί τον αιθέρα στο στερέωμα, το μετρήσιμο σύμπαν θα μεταφράζαμε πιο ελεύθερα:

«Παρά δε το παν και όλον ουδέν εστίν έξω του παντός. Και δια τούτο εν τω ουρανώ πάντα ο γαρ ουρανός το παν ίσως. έστι δ’ ο τόπος ουχ ο ουρανός, αλλά του ουρανού τι το έσχατον και απτόμενον του κινητού σώματος πέρας ήρεμούν και διά τούτο ή μεν γή εν τώ ύδατι, τούτο δ' εν τώ αέρι, ούτος δ' εν τώ αιθέρι, ο δ' αιθήρ εν τώ ουρανώ, ο δ' ουρανός ουκέτι εν άλλω».

Μετάφραση: «Ξεχωρισμένο όμως από το Σύμπαν και το όλον δεν υπάρχει τίποτα έξω από το σύμπαν, και γι’ αυτό τα πάντα βρίσκονται στο στερέωμα, Διότι το στερέωμα είναι το σύμπαν, ίσως να είναι το σύμπαν. Και ο χώρος δεν είναι το στερέωμα αλλά κάποιο έσχατο όριό του που άπτεται του κινητού σώματος (όριο ακινητοποιημένο). Έτσι εξηγείται που ενώ η γη είναι στο νερό, το νερό στον αέρα, ο αέρας στον αιθέρα κι ο αιθέρας στο στερέωμα, το ίδιο το στερέωμα δεν είναι με την σειρά του σε κάτι άλλο…».

Ἀναφερόμενος ο Ἀριστοτέλης στην έννοια τού αθέρα, υποστηρίζει ὅτι ἡ ίδια ἡ ετυμολογία τής λέξης αθήρ, παραπέμπει στην έννοια τῆς κίνησης (θείν ἀεί) καί ἰδιαιτέρως τῆς αἰωνίας κίνησης. Ἐξ’ ὁρισμοῦ λοιπόν ὁ αἰθέρας συνδέεται μέ τήν κίνηση καί ἰδιαίτερα μέ τήν κυκλική κίνηση τῶν οὐρανίων σωμάτων. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅμως ὅτι ὁ αἰθέρας ὀνομάζεται ἀπό τόν φιλόσοφο καί πρώτον σῶμα, γεγονός πού δηλοί τήν ἀνωτερότητά του ἐν σχέσει πρός τά ὑπόλοιπα στοιχεῖα, όπως ακριβώς αναφέρεται και στον ορφικό ύμνο.

Αξίζει να δούμε και την αναφορά που κάνει ο Πλούταρχος στο έργο του «Περί του εν Δελφοίς ΕΙ» σχετικά με τον αιθέρα:

«οὐ μὴν ἀλλὰ κἂν εἷς οὗτος ᾖ μονογενής, ὡς οἴεται καὶ Ἀριστοτέλης τρόπον τινὰ καὶ τοῦτον ἐκ πέντε συγκείμενον κόσμων καὶ συνηρμοσμένον εἶναι· ὧν ὁ μέν ἐστι γῆς ὁ δ’ ὕδατος, τρίτος δὲ καὶ τέταρτος ἀέρος καὶ πυρός· τὸν δὲ πέμπτον οὐρανὸν οἱ δὲ φῶς οἱ δ’ αἰθέρα καλοῦσιν, οἱ δ’ αὐτὸ τοῦτο πέμπτην οὐσίαν, ᾗ τὸ κύκλῳ περιφέρεσθαι μόνῃ τῶν σωμάτων κατὰ φύσιν ἐστίν, οὐκ ἐξ ἀνάγκης οὐδ’ ἄλλως συμβεβηκός. διὸ δὴ καὶ τὰ πέντε κάλλιστα καὶ τελεώτατα σχήματα τῶν ἐν τῇ φύσει κατανοήσας, πυραμίδα καὶ κύβον καὶ ὀκτάεδρον καὶ εἰκοσάεδρον καὶ δωδεκάεδρον, ἕκαστον οἰκείως ἑκάστῳ προσένειμεν. εἰσὶ δ’ οἳ καὶ τὰς τῶν αἰσθήσεων δυνάμεις ἰσαρίθμους οὔσας τοῖς πρώτοις ἐκείνοις συνοικειοῦσι, τὴν μὲν ἁφὴν ὁρῶντες ἀντίτυπον οὖσαν καὶ γεώδη, τὴν δὲ γεῦσιν ὑγρότητι τῶν γευστῶν τὰς ποιότητας προσιεμένην. ἀὴρ δὲ πληγεὶς ἐν ἀκοῇ γίγνεται φωνὴ καὶ ψόφος. δυεῖν δὲ τῶν λοιπῶν ὀσμὴ μέν, ἣν ὄσφρησις εἴληχεν, ἀναθυμίασις οὖσα καὶ γεννωμένη θερμότητι πυρῶδές ἐστιν, αἰθέρι δὲ καὶ φωτὶ διὰ συγγένειαν διαλαμπούσης τῆς ὄψεως γίγνεται κρᾶσις ἐξ ἀμφοῖν ὁμοιοπαθὴς καὶ σύμπηξις. ἄλλην δ’ οὔτε τὸ ζῷον αἴσθησιν οὔθ’ ὁ κόσμος ἔχει φύσιν ἁπλῆν καὶ ἄμικτον· ἀλλὰ θαυμαστή τις, ὡς ἔοικε, διανομὴ γέγονε τῶν πέντε πρὸς τὰ πέντε καὶ σύλληξις…»

Μετάφραση: : «Επιπλέον αν ο κόσμος αυτός όπως πιστεύει ο Αριστοτέλης είναι ένας και μονογενής, κατά κάποιον τρόπο αυτός έχει συντεθεί και συναρμοστεί από πέντε κόσμους (στοιχεία), από τους οποίους ο πρώτος είναι της γης, ο δεύτερος του ύδατος, ο τρίτος του αέρα, ο τέταρτος του πυρός και ο πέμπτος είναι ο ουρανός, τον οποίον άλλοι τον αποκαλούν φως και άλλοι Αιθέρα, ενώ άλλοι αποκαλούν αυτόν τον ίδιο πέμπτη ουσία, την μόνη από τα σώματα που περιφέρεται κυκλικά (σπειροειδώς) εκ φύσεως, και όχι εξ ανάγκης ούτε εξ αιτίας άλλης σύμπτωσης. Γι’ αυτό λοιπόν, κατανοώντας τα πέντε ωραιότερα και τελειότερα σχήματα της φύσης – την πυραμίδα, τον κύβο, το οκτάεδρο, το εικοσάεδρο και το δωδεκάεδρο απένειμε στο κάθε στοιχείο το ανάλογο σχήμα. Υπάρχουν και εκείνοι που συνδέουν τις ισάριθμες δυνάμεις των αισθήσεων με εκείνα τα πρώτα στοιχεία, βλέποντας ότι η αφή ανθίσταται και ομοιάζει με την γη, η γεύση αντιλαμβάνεται τις ποιότητες των γευστών μέσω της υγρότητας, ο αέρας πλήττεται και γίνεται φωνή και ήχος για την ακοή, η οσμή από τις δύο υπόλοιπες που ανήκει στην όσφρηση, είναι αναθυμίαση και γεννιέται μέσω της θερμότητας και ομοιάζει με το πυρ, ενώ η όραση λάμπει διαπεραστικά λόγω της συγγένειάς της με τον αιθέρα και το φως, οπότε προκύπτει ομοιοπαθής κράση και σύμπτυξη αυτών των δύο. Άλλη αίσθηση δεν έχει το ζωντανό ον, ούτε άλλη φύση απλή και αμιγή ο κόσμος, αλλά όπως φαίνεται έγινε μια θαυμαστή διανομή και αντιστοίχιση μεταξύ των πέντε αισθήσεων και των πέντε στοιχείων».

 

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΙΘΕΡΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Στον μεσαίωνα οι Αλχημιστές, βαθύτατα εναρμονισμένοι με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και κυρίως τις διδαχές του Αριστοτέλη περί Πεμπτουσίας, δηλαδή Αιθέρα, ήταν βασικά οι κύριοι υπεύθυνοι για την συνέχιση της επικράτειας του αιθέρα δια μέσου επιστημονικών πειραμάτων, συνήθως με αποκρυφιστικό χαρακτήρα.

Τον 17ο αιώνα ο Ολλανδός αστρονόμος και φυσικός Κρίστιαν Χόιγκενς 1629-1695, πέντε χρόνια πριν πεθάνει με την “Πραγματεία περί φωτός” έδωσε την επιστημονική απόδειξη για την ύπαρξη τού αιθέρα.

Ένα από τα τελευταία έργα του, ο Κοσμοθεωρός (Cosmotheoros) ασχολείται με την πιθανότητα ζωής σε άλλους κόσμους, σκέψη πρωτοποριακή έως και αιρετική για τα δεδομένα της εποχής, ενώ θεωρούσε ότι το Σύμπαν είναι γεμάτο ζωή. Μην ξεχνάμε πως αυτές τις είχε ήδη αναπτύξει λίγα χρόνια νωρίτερα ο Τζορντάνο Μπρούνο, καταδικασθείς τελικά στην πυρά το 1600 από την Ιερά Εξέταση.

Στην συνέχεια ο τιτάνας της επιστημονικής σκέψης Ισαάκ Νεύτων 1643–1727, ο οποίος θεωρείται εκείνος που θεμελίωσε τη σύγχρονη επιστήμη με τη θεωρία της βαρύτητας, αλλά και αυτός που συνέβαλε τα μέγιστα για την απόδειξη της ύπαρξης του αιθέρα. Η ύπαρξη του αιθέρα έδινε στον Νεύτωνα μια ικανοποιητική λύση στο πώς συμβαίνει η εξ αποστάσεως δράση. Γι’ αυτό πρότεινε ότι η μεγάλη ελαστικότητα του αιθέρα ίσως συνδυάζεται με μεταβολή στη συμπαντική πυκνότητά του ώστε να παράγει τη βαρύτητα.

Τον 19ο αιώνα ο Μάικλ Φαραντέι 1791-1867, υποστήριξε την ύπαρξη του φωτοβόλου αιθέρα, θέτοντας ταυτόχρονα τις βάσεις του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού.

Μία από τις πιο σημαντικές εφαρμογές της ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής αποτελεί η γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος .

Στη συνέχεια ο Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ (1831-1878), ορίζοντας τα πεδία ως καταστάσεις μηχανικής συμπίεσης ενός αόρατου αλλά υπαρκτού υλικού που γεμίζει το χώρο, του αιθέρα, πρόσθεσε ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα θα πρέπει να θεωρούνται ως ελαστικές συμπιέσεις του αιθέρα. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ήταν δονήσεις αυτού του ενδιάμεσου αβαρούς και ρευστού υλικού, εφόσον τα κύματα της θάλασσας είναι δονήσεις του νερού και του ήχου δονήσεις του αέρα.

Σύμφωνα με τον Μάξγουελ το κενό φαινόταν να ενεργεί διηλεκτρικά, σαν να ήταν «ηλεκτρικά πολωμένο». Προσπάθησε λοιπόν να προσφέρει κάποιο είδος μηχανικού μοντέλου για τη διάδοση του ηλεκτρομαγνητικού κύματος μέσα στο απόλυτο κενό. Έτσι φαντάστηκε ότι το κενό γεμίζει από τη μυστηριώδη ουσία του αιθέρα, που υποστηρίζει και περικλείει τα χρονικά μεταβαλλόμενα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία – κάτι σαν παλλόμενο αλλά αόρατο «ζελέ» που διαποτίζει το σύμπαν.

Ανάμεσα στους επιστήμονες του 19ου αιώνα που υπεράσπιζαν τη θεωρία του Αιθέρα ήταν και ο μεγαλοφυής Σέρβος Νίκολα Τέσλα, ο εφευρέτης των επαγωγικών κινητήρων εναλλασσόμενου ρεύματος, που έφεραν επανάσταση στην ηλεκτρομηχανική, καθώς και άλλων 700 πρωτοποριακών ευρεσιτεχνιών και εφευρέσεων.

Ο Τέσλα υποστήριζε πως: «Ένας ασύρματος πομπός δεν παράγει ερτζιανά κύματα, τα οποία είναι ένας μύθος, αλλά ηχητικά κύματα στον αιθέρα, που συμπεριφέρονται με κάθε τρόπο σαν αυτά στον αέρα, εκτός από το ότι, λόγω της μεγάλης ελαστικής δυνάμεως και εξαιρετικά μικρής πυκνότητας του μέσου, η ταχύτητα τους είναι αυτή του φωτός».

Επίσης ο Νίκολα Τέσλα (Nikola Tesla) σε ένα μήνυμά του για τα 81α  γενέθλιά του στις 10 Ιουλίου 1937 είχε δηλώσει: «Μόνο η ύπαρξη ενός πεδίου δύναμης μπορεί να εξηγήσει τις κινήσεις των σωμάτων όπως παρατηρήθηκαν και η παραδοχή του καταργεί την καμπυλότητα του χώρου. Όλη η βιβλιογραφία για το θέμα αυτό είναι μάταιη και καταδικασμένη στη λήθη. Όπως είναι και όλες οι προσπάθειες να εξηγηθούν οι λειτουργίες του σύμπαντος χωρίς να αναγνωρίζεται η ύπαρξη του αιθέρα και η απαραίτητη λειτουργία που παίζει στα φαινόμενα. Η δεύτερη ανακάλυψή μου ήταν μια φυσική αλήθεια με τη μεγαλύτερη σημασία. Καθώς έχω ψάξει σε ολόκληρα τα επιστημονικά αρχεία σε περισσότερες από μισή ντουζίνα γλώσσες για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς την παραμικρή ελπίδα, θεωρώ τον εαυτό μου ως τον αρχικό εξερευνητή αυτής της αλήθειας, που μπορεί να εκφραστεί από τη δήλωση: Δεν υπάρχει ενέργεια στην ύλη πέρα από το περιβάλλον»

 

ΠΕΙΡΑΜΑ ΜΙΚΕΛΣΟΝ-ΜΟΡΛΕΙ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΞΟΒΕΛΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΙΘΕΡΑ

Το 1887 οι φυσικοί Άλμπερτ Μίκελσον και Έντουαρτ Μόρλεϊ (Albert Michelson – Edward W. Morley), θέλοντας να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του αιθέρα, πραγματοποίησαν ένα σύντομο πείραμα πού διενεργήθηκε με την βοήθεια ενός συμβολόμετρου και που βάσει αυτού συμπέραναν πως αυτή η ενέργεια ήταν ανύπαρκτη!

Στο πείραμα βρέθηκε πως η ταχύτητα μιας δέσμης φωτός δεν μεταβάλλεται σε όποια κατεύθυνση ή απόσταση κι αν κινείται στην πειραματική διάταξη. Εφόσον λοιπόν δεν βρέθηκαν μεταβολές, αλλά «μηδενικό αποτέλεσμα», ο αιθέρας δεν υπήρχε.

Πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι το πείραμα έγινε με την υπόθεση ότι ο αιθέρας είναι ακίνητος. 

Η αντίληψη περί ακίνητου Αιθέρα αποδείχθηκε λανθασμένη από τον φυσικό Ντέιτον Μίλλερ. Αυτός παρατήρησε ότι ο Αιθέρας κινείται, συμπαρασύρεται δηλαδή από την επιφάνεια της Γης καθώς αυτή κινείται στο διάστημα.

Ο Μίλλερ βρήκε ότι o Αιθέρας κινείται πιο γρήγορα σε μεγάλα υψόμετρα και πια αργά σε μικρά. Γι’ αυτό ακριβώς θέλησε να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα του πειράματός του σε μεγαλύτερο υψόμετρα διαλέγοντας το όρος Ουίλσον.

Ο Μίλλερ μίλησε για δυναμικό Αιθέρα και στις αρχές του αιώνα έκανε πολλά πειράματα μέτρησης της ταχύτητας του φωτός στην κορυφή του όρους Ουίλσον που απέδειξαν την ύπαρξη του Αιθέρα!

Έκανε πάνω από 200.000 χωριστές μετρήσεις κατά την διάρκεια ερευνών τριάντα χρονών.

Για ένα μέτρο σύγκρισης το περίφημο πείραμα Μίκελσον Μόρλεϊ πραγματοποιήθηκε σε συνολικό χρόνο τεσσάρων ωρών πραγματικών μετρήσεων, που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια δύο ημερών του 1887.

Τη χαριστική βολή στη θεωρία του Αιθέρα την έδωσε ο  Αλμπερτ Αϊνστάιν με την επικράτηση της θεωρίας της σχετικότητας που έδειξε ότι δεν ήταν αναγκαίος ο αιθέρας για τη διάδοση του φωτός και των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο κενό. Ωστόσο θα πρέπει να θυμίσουμε ότι το πείραμα των Μίκελσον και Μόρλεϊ πάνω στο οποίο βασίστηκε ο Αϊνστάιν για να σχηματοποιήσει την ειδική σχετικότητα απαιτεί η συγκεκριμένη ταχύτητα του φωτός να είναι σταθερή αλλά και μονόδρομη, δηλαδή μόνο προς μια  κατεύθυνση.

Όπως είδαμε σύμφωνα με το πείραμα αν υπήρχε Αιθέρας, η ταχύτητα του φωτός θα μεταβαλλόταν, ανάλογα με την κατεύθυνση που ταξίδευε στην πειραματική διάταξη. Αν όχι, τότε δεν υπήρχε Αιθέρας.

Σε αντίθεση με τη θεωρία του Αϊνστάιν  το πείραμα Μίκελσον – Μόρλεϊ έδειξε ότι μόνο η αμφίδρομη (μπρος – πίσω) ταχύτητα του φωτός είναι σταθερή και δεν έδειξε ότι η μονόδρομη ταχύτητα του φωτός προς κάθε κατεύθυνση είναι σταθερή. Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει ότι η ειδική σχετικότητα στηρίχθηκε σε ένα αβέβαιο συμπέρασμα, σε μια ασταθή υπόθεση, που υπερβαίνει κατά πολύ τα πειραματικά αποτελέσματα του πειράματος Μίκελσον-Μόρλεϊ.

Ενώ κανένας δεν κατόρθωσε να μετρήσει με ακρίβεια τη μονόδρομη ταχύτητα του φωτός, το 1987 ο Έρνεστ Σίλβερτουθ εξέδωσε τα αποτελέσματα ενός πειράματος που αποδείκνυε ότι το μήκος κύματος του φωτός ποικίλλει ανάλογα με την κατεύθυνση της διάδοσής του.

Έρνεστ Σίλβερτουθ

Ο Σίλβερτουθ υπολόγισε ότι η Γη κινείται μέσα στον αιθέρα προς τον Λέοντα με ταχύτητα περίπου 378 (+19) χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει ότι το ηλιακό σύστημα κινείται προς το νότιο τμήμα του Λέοντα με ταχύτητα περίπου 365 (+18) χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.

Τον Σεπτέμβριο του 2000 μάθαμε πως στο C.E.R.N, φωτογραφήθηκε ένα νέο υποατομικό σωματίδιο, το μποζόνιο, το άπιαστο σωματίδιο που οι φυσικοί αναζητούσαν εδώ και 40 χρόνια!

CERN

Είναι το θεμελιώδες σωματίδιο από το οποίο γεννάται η μάζα των άλλων σωματιδίων και σε τελική ανάλυση, η ύλη του σύμπαντος κόσμου! Μέχρι τώρα το προέβλεπε o Πίτερ Χίγκς από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στην ομώνυμη θεωρία του.

Σύμφωνα με τον Χιγκς λοιπόν υπάρχει διάχυτη στο Σύμπαν μια μορφή ενέργειας, γνωστή ως «πεδίο του Χιγκς, η οποία αλληλοεπιδρά με τα στοιχειώδη σωματίδια!

Σωματίδιο Higgs

Αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η δημιουργία των εν λόγω μποζονίων, τα οποία προσδίδουν στα κλασικά σωμάτια (πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια) τη μάζα τους. 

Ο Xιγκς αναφέρει ότι υπάρχει ενέργεια διάχυτη στο Σύμπαν από την οποία γεννάται η ύλη και κατ’ επέκταση η ζωή. Δηλαδή ότι ακριβώς αναφέρεται για τον Αιθέρα σε όλα τα αρχαία κείμενα, ο αιθέρας από τον οποία πηγάζουν όλα τα όντα και η ζωή. 

Μπορεί το επιστημονικό κατεστημένο να ήθελε την κατάργηση του αιθέρα, αλλά άλλο η παραπληροφόρηση και η συγκάλυψη των επιστημονικών ερευνών και άλλο η κατάργηση των νόμων της ζωής και του κόσμου, στους οποίους ο άνθρωπος συμμετέχει μέσω του Νου του, και δεν μπορεί να επέμβει για να επιφέρει αποτελέσματα τέτοια που θα βόλευαν την όποια επιστημονική ομάδα.

 

Ο ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΙΧ ΚΑΙ Η ΟΡΓΟΝΗ

Ο Βίλχελμ Ράιχ (Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής και ερευνητής) γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου του 1897 στη Γαλικία της τότε Αυστροουγγαρίας και πέθανε σε αμερικανική φυλακή στις 3 Νοεμβρίου 1957 (60 ετών) λίγες ημέρες πριν συζητηθεί και εγκριθεί η αίτηση αποφυλάκισής του.

Αρκετοί συνεργάτες του και η τελευταία σύζυγός του, υποψιάζονταν ότι δολοφονήθηκε, όπως άλλωστε είναι και η εκτίμηση πολλών ερευνητών, μαθητών του και συνεχιστών του έργου του.

Μια με δύο ημέρες πριν βρεθεί νεκρός είχε αποκαλύψει στην σύζυγό του πως είχε ζητήσει ασπιρίνες και του είχαν δώσει ροζ χαπάκια. Ενισχυτικό της άποψης ότι δολοφονήθηκε είναι το γεγονός ότι απορρίφθηκε από τη διεύθυνση των φυλακών η αίτηση της συζύγου του για περαιτέρω έλεγχο στα αρχεία της φυλακής, ειδικά στον ιατρικό του φάκελο.

Ο Βίλχελμ Ράιχ μελετώντας και πειραματιζόμενος με τα φαινόμενα της ζωής βρέθηκε μπροστά σε μια βιοηλεκτρική ενέργεια και έπειτα οργάνωσε μια σειρά πειραμάτων που θα τον οδηγούσαν στην ανακάλυψη της οργόνης.

Άρχισε να παρατηρεί τις βιοντικές κύστες τις οποίες τις ανακάλυψε μέσα από παρατηρήσεις στην έμβια και άβια ύλη και παρατήρησε απίστευτα φαινόμενα που τον ώθησαν στη σκέψη ότι τα σφαιρίδια με τις κύστες θα έπρεπε να εκπέμπουν κάποιου είδους ενέργεια.

Έτσι λοιπόν πραγματοποίησε το πρώτο βήμα για την ανακάλυψη και παρατήρηση της οργόνης, μέσω της ανακάλυψης των βιόντων.

Πηλός, χώμα, τριμμένος βράχος, άμμος θάλασσας και ρινίσματα σιδήρου ήταν μεταξύ των ανόργανων υλικών τα οποία αν τα άφηνε να αποσυντεθούν και φουσκώσουν μέσα σε νερό ή αποστειρωμένα διαλύματα ζωμού κρέατος θα σχημάτιζαν τις ακτινοβολούσες κύστες που ονόμασε βιόντα.

Ο Ράιχ διαπίστωσε επιπλέον, ότι τα βιόντα ακτινοβολούσαν ενέργεια χρώματος μπλε, η οποία φαινόταν να έχει επιδράσεις στον ίδιο και τους συνεργάτες του, μερικές φορές θετικές, σφρίγος, και μαύρισμα τού δέρματος σαν να έκανε ηλιοθεραπεία και άλλες αρνητικές, όπως επιπεφυκίτιδα των ματιών που ανέπτυξε παρατηρώντας για ώρες τις οντότητες των βιόντων στο μικροσκόπιο.

Θέλοντας να απομονώσει την ενέργεια των βιόντων τα τοποθέτησε σε μεταλλικό κλωβό. Ωστόσο, κάποια τυχαία περιστατικά που έγιναν κατά την παρατήρησή τους έδιναν την εντύπωση ότι η ενέργειά τους «διαπότιζε» τον χώρο του εργαστηρίου ακόμη και μετά την απομάκρυνσή τους από εκεί.

Όταν ο Ράιχ αφαίρεσε τα βιόντα από τον μεταλλικό κλωβό, παρατήρησε ότι τα φωτεινά φαινόμενα εξακολουθούσαν να συμβαίνουν μέσα σε αυτόν.  Άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι υπήρχε μεγάλη πιθανότητα η ενέργεια αυτή να είναι παντού και πιθανώς να έχει ηλιακή προέλευση. Μετά από παρόμοιες παρατηρήσεις στο νυχτερινό ουρανό και από πλήθος μετρήσεων, πειραματικών διατάξεων και πολύχρονων ερευνών θεμελίωσε την ύπαρξη της ενέργειας της οργόνης.

Άρχισε να σκέφτεται τρόπους για να συλλέξει αυτή την ενέργεια, που είχε διαπιστώσει ότι τον φόρτιζε και τον έκανε πιο δυνατό. Προσπάθησε αρχικά να την περιορίσει φτιάχνοντας έναν κλωβό Φάραντεϊ με εσωτερικά τοιχώματα από φύλλα σίδερου και εξωτερικά με χάλκινο γειωμένο σύρμα. Παρά τις προσπάθειές του δεν ήταν δυνατό να την περιορίσει. Η ενέργεια έδειχνε να υπάρχει παντού, και ακολούθως  ανακάλυψε τον συσσωρευτή οργόνης.

 

Η ανακάλυψη της οργόνης θα άνοιγε έναν καινούργιο δρόμο για την ανθρωπότητα. Ο,τι ήταν γνωστό από την αρχαία εποχή μέσα από τις επίπονες μελέτες των πρώτων φιλοσόφων και των συνεχιστών τους για τον αιθέρα, με τον Ράιχ και την ανακάλυψη της οργόνης έπαιρνε συγκεκριμένες πρακτικές χρήσεις, έμπαινε σε ένα νέο πλαίσιο χρησιμοποίησης έτοιμο να αλλάξει τον τρόπο θέασης του κόσμου, να αλλάξει την ζωή επί τα βελτίω.

Αλλά η συγκινησιακή πανούκλα, όρος του Βίλχελμ Ράιχ, που την είχε μελετήσει και είχε γίνει και ο ίδιος το θύμα της δεν θα άφηνε με τίποτα αυτόν το πρωτοπόρο εξερευνητή της ανθρώπινης ψυχής και του σύμπαντος να ολοκληρώσει το έργο του για να το δωρίσει ως άλλος Προμηθέας στην ανθρωπότητα.

 

«Έχω πλήρη συναίσθηση του γεγονότος ότι το ανθρώπινο γένος γνώριζε από πολλούς αιώνες την ύπαρξη μιας ενέργειας πανταχού παρούσας, σχετιζόμενης με τη ζωή. Όμως το κύριο καθήκον της φυσικής επιστήμης είναι να καταστήσει αυτή την ενέργεια ωφέλιμη. Αυτή είναι η μόνη διαφορά μεταξύ του δικού μου έργου και της προηγούμενης γνώσης». Βίλχελμ Ράιχ, Αρχεία του Ινστιτούτου Οργόνης

 

Πέθανε στις φυλακές και μαζί του πέθανε και η ευκαιρία της ανθρωπότητας να βγει από το ασφυκτικό κλουβί της και να περπατήσει ελεύθερη σε καινούργια συμπαντικά μονοπάτια, να διαβεί τον θαυμαστό δρόμο που θα οδηγούσε σε μια κοινωνία χωρίς τον ασφυκτικό έλεγχο των ενεργειακών καρτέλ, χωρίς την επιβολή απρόσωπων επιταγών που δεν εξυπηρετούν τον άνθρωπο και το ολικό όφελός του.

Μιλάμε για τα μονοπάτια που πρώτοι  άνοιξαν οι Έλληνες σοφοί κατευθύνοντάς μας στην αλήθεια, οδηγώντας μας με το αξεπέραστο έργο τους, -του οποίου ψήγματα μόνο απολαμβάνουμε σήμερα- , στις αστροφώτιστες λεωφόρους του αιθέρα.🔘

 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΤΗΣ ΟΡΓΟΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΙΧ 1923-1934 Διαμορφώνει τη θεωρία του οργασμού και την τεχνική της ανάλυσης του χαρακτήρα. 1928-1934 Ανακαλύπτει τη σημασία του αναπνευστικού μπλοκαρίσματος και της μυϊκής θωράκισης στη λειτουργία της νεύρωσης. 1935-1936  Διερευνά τη βιοηλεκτρική φύση της σεξουαλικότητας και του άγχους. 1936-1939 Ανακαλύπτει τις κύστεις οργόνης (βιόντα). 1936-1939 Ανακαλύπτει ότι το καρκινικό κύτταρο μπορεί να προέλεθει από ζωικό ιστό που αποσυντίθεται βιοντικά και διαπιστώνει την οργάνωση πρωτόζωων από βρύα και χόρτα που αποσυντίθενται βιοντικά. 1937 Ανακάλυψη βακίλων-Τ σε σάρκωμα. 1939 Ανακάλυψη της βιοενέργειας (οργόνης) σε πακέτα βιόντων άμμου (sapa). 1940  Ανακάλυψη της οργόνης στην ατμόσφαιρα. 1940 Εφεύρεση του συσσωρευτή οργόνης. 1944 Εφεύρεση του μετρητή οργονοενεργειακού πεδίου. (Βιβλίο: Η βιοπάθεια του καρκίνου.) 1940-1945 Πειραματική οργονοθεραπεία της βιοπάθειας του καρκίνου. 1945 Πειραματική διερεύνηση της πρωτογενούς βιογένεσης 1945 Μέθοδος του οργονομικού λειτουργισμού. 1947 Διερεύνηση της συγκινησιακής πανούκλας του ανθρώπου που πλέον γίνεται αντιληπτή ως διαταραχή της βιοενεργειακής ισορροπίας. 1949-1950 Οργονομετρικές εξισώσεις. (Περιοδικό: Δελτίο οργόνης.) 1951 Ανακαλύπτει τη λειτουργία της κοσμικής υπέρθεσης και τον ρόλο της στην έμβια και άβια φύση. 1947-1951 Ερευνά τις αντιραδιενεργές ιδιότητες της οργόνης. 1951-1952 Ανακάλυψη της DOR (δηλαδή της θανατηφόρας οργόνης), αναγνώριση των ιδιοτήτων της και της τοξικής επίδρασής της (Ασθένεια DOR). 1951-1954 Ταυτοποίηση των ουσιών μέλανορ, ορίτη, μπραουνίτη και ορίνης   1952-1955 Η αρχής του «αντίστροφου» οργονομικού δυναμικού εφαρμόζεται για την αφαίρεση της dor από την ατμόσφαιρα κατά τη νεφοδιάλυση και τον έλεγχο του καιρού. (Περιοδικά: Δελτίο οργόνης και CORE – Κοσμική οργονική μηχανική.) 1954-1955 Διατύπωση της θεωρίας του σχηματισμού των ερήμων στη φύση και τον άνθρωπο (η συγκινησιακή πανούκλα) και απόδειξη της αναστρεψιμότητάς τους (Οργονική επιχείρηση «Έρημος» και ο ιατρικός απορροφητής dor). (Περιοδικό: CORE – Κοσμική οργονική μηχανική.) 1954-1955 Υποστηρίζει την άποψη ότι οι ασθένειες σχετίζονται με τη συγκέντρωση dor στους ιστούς. (Περιοδικό: CORE – Κοσμική οργονική μηχανική.) 1950-1957 Εξισώσεις βαρύτητας και αντιβαρύτητας. (Ανέκδοτες σημειώσεις.)

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ορφέως Ύμνοι, Εκδόσεις Ιδεοθέατρον

Λεξικό Σουίδα, 10^ος αιώνας μ.Χ., Εκδόσεις Θύραθεν

Φιλοσόφων Βίων και Δογμάτων Συναγωγή, (2τόμο), Διογένης Λαέρτιος, Εκδόσεις Ζήτρος

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, Από τον Θαλή ως τον Αριστοτέλη, Ευαγγελία Μαραγγιανού - Δερμούτση, Εκδόσεις Da Vinci

Η Γένεση του κόσμου, Η αρχαία Επιστήμη της Συνεχούς Δημιουργίας, Paul A. LaViolette, Εκδόσεις Ενάλιος

Ωγυγία ή Αρχαιολογία, Αθανάσιος Σταγειρίτης, Εκδόσεις Διανόηση

Μέγα Λεξικόν Ελληνικής Μυθολογίας και Λατρείας, Κάλλια Μ. Χυτήρογλου, Εκδόσεις Αγγελάκη

Συγκινησιακή πανούκλα, Μελέτες κοινωνικής παθολογίας, Βίλχελμ Ράιχ, Εκδόσεις Ρέω

Η ανακάλυψη της οργόνης Τόμος 1, Η λειτουργία του οργασμού, Βίλχελμ Ράιχ, Εκδόσεις Ρέω

Η ανακάλυψη της οργόνης Τόμος 2, Η βιοπάθεια του καρκίνου, Βίλχελμ Ράιχ, Εκδόσεις Ρέω

Ελεύθερη Ενέργεια, Νίκολα Τέσλα, Εκδόσεις Άγνωστο

* Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο περιοδικό Ιχώρ, τεύχος 166. 

ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ AΝΤΙΓΗΡΑΝΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Γενετική και φυσικές θεραπείες

Prof Dr john N. Giannios

Περίπου το 2% του DNA μας αποτελείται από περίπου 20.000-25.000 γονίδια κωδικοποιητές του RNA   που παράγουν  πρωτεΐνες και  μεταβιβάζουν  όλες τις κληρονομικές πληροφορίες στην επόμενη γενιά καθώς  και μεταλλάξεις.Ωστόσο, το υπόλοιπο 98% του DNA μας αποτελείται από noncoding RNA γονίδια που ρυθμίζουν τον κώδικα του DNA, τροποποιώντας την έκφραση γονιδίων μέσω επιρροής στα χρωμοσώματα χωρίς να αλλάζει η ακολουθία του DNA.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες, τρόποι ζωής, ψυχολογικές συνθήκες όπως το στρες, και κυρίως η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τους  epigenetic παράγοντες όπως methylases, deacetylases, acetylases-ιστόνης, χρωματίνης-αναδιαμορφωτές, coactivators, κινάσεις και microRNAs στον πυρήνα των ανθρώπινων κυττάρων οδηγώντας σε upregulation η downregulation των coding RNA γονιδίων με το να επιτρέπουν η όχι τη δέσμευση των παραγόντων μεταγραφής στο DNA. Έτσι, το επιγονιδίωμα μας  εξαρτάται  από το περιβάλλον μας, ψυχολογικούς παράγοντες, και κυρίως την δίαιτα μας, που δύναται να ενεργοποιούν ή να απενεργοποιούν λειτουργικά γονίδια δια μέσου της έκφρασης τους.

Ο Αριστοτέλης (384-322 π.χ.), ο Έλληνας φιλόσοφος,  μαθητής του Πλάτωνα και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε ανακαλύψει την λέξη "Επιγένεση" για να εξηγήσει τη θεωρία του σχετικά με προοδευτικές  και σταδιακώς  αναπτυξιακές αλλαγές. Σήμερα η επιγενετική αναφέρεται σε αλλαγές στην γονιδιακή αλληλουχία, αλλά μόνο των  μοριακών και κυτταρικών μηχανισμών που ρυθμίζουν μεταβολικές διεργασίες  του DNA όπως είναι η μεταγραφή, επισκευή και αναπαραγωγή. Το  επιγονιδίωμα  ευθύνεται για την διαφοροποίηση των κυττάρων  από τον ίδιο γενετικό κώδικα σε περισσότερους  από διακόσιους  διαφορετικούς τύπους κυττάρων.

Υπάρχουν πολλοί  επιγονιδιωματικοί μηχανισμοί   στο σώμα μας, που συνθέτουν το φαινότυπο μας όπως ακετυλίωση της  ιστόνης  που προκαλεί αύξηση στην έκφραση των γονιδίων που κωδικοποιούν το RNA  ή τμηματική μεθυλίωση στα CpG islands που απενεργοποιεί αποπτωτικά  ογκοκατασταλτικά γονίδια που οδηγούν σε καρκινογένεση που αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Η γήρανση μειώνει την ολική μεθυλίωση του DNA που προκαλεί υπερομοκυστεϊναιμία λόγω ενεργοποίησης του γονίδιου methylene-tetrahydro-folate-αναγωγάση (MTHFR) το οποίο είναι ένα μεταβολίτης της ομοκυστεΐνης  που έχει συσχετισθεί με ομόζυγες  C677T και ετερόζυγες μεταλλάξεις AI298C που   βλάπτουν την  επεξεργασία του φολικού οξέος προκαλώντας προβλήματα υγείας όπως ο καρκίνος, ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, στηθάγχη, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, DVT, στεφανιαία και εγκεφαλική περιφερική αθηροσκλήρωση, θρόμβους αίματος που οδηγούν στην φλεβική θρομβοεμβολή (VTE), έμφραγμα του μυοκαρδίου, μυοκαρδιοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακές αρρυθμίες και άλλες  καρδιαγγειακες νόσους.

Επίσης μια σειρά νόσων όπως νευροεκφυλιστικές  ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον, περιφερική νευροπάθεια, κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ), άνοια, ημικρανίες διπολική διαταραχή, επιληψία, σχιζοφρένεια, ψυχικές διαταραχές όπως καθυστέρηση, νευρικού σωλήνα, αυτιστικές spectrum διαταραχές (ASD), χρόνια κόπωση, άγχος, αυτοάνοσες διαταραχές, όπως Crohn’s disease, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), ινομυαλγία, και RA, θνησιγένειες, προ-eclampsia, στειρότητα, νόσο των πολυκυστικών ωοθηκών, αλκοολισμός, νεφρική ανεπάρκεια-, οστεοπόρωση, διαβήτη, διαταραχές του θυρεοειδούς, παχυσαρκία κλπ.

Remethylation της ομοκυστεΐνης σε μεθειονίνη μπορεί να επιτευχθεί με τη χορήγηση συμπαραγόντων όπως το φολικό οξύ (φυλλικό οξύ ή Β9), ψευδάργυρο, χολίνη, vit B12, vit Β2 και Β6, τα οποία με trans-sulfuration διασπούν  την ομοκυστεΐνη σε cystathione, και στη συνέχεια σε κυστεΐνη. Παρά το γεγονός ότι, περισσότερο από το 50% του πληθυσμού έχει απενεργοποιημένο το γονίδιο MTHFR με τα κατάλληλα συμπληρώματα μπορούμε   να ενεργοποιήσουμε ξανά αυτό το γονίδιο που μπορεί να μεταβολίσει την  ομοκυστεΐνη με την επεξεργασία του φυλλικού οξέος οδηγώντας σε απελευθέρωση σεροτονίνης, μελατονίνης, ντοπαμίνης και αδρεναλίνης που μπορούν να βελτιώσει τη διάθεση, την μνήμη και την πνευματική διαύγεια. 

Πρόσθετες ευεργετικές τους επιδράσεις περιλαμβάνουν βελτιωμένη λειτουργία του ήπατος, καλύτερη κατάσταση στα μαλλιά ,νύχια και δέρμα, περισσότερη ενέργεια, καλύτερο ύπνο, μείωση στους αρθριτικούς πόνους κλπ. Επίσης, αυτή η εξατομικευμένη nutraceutical θεραπεία που βασίζεται σε επιγενωμική ιατρική μπορεί να ασκήσει τα θεραπευτικά της αποτελέσματα σε άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που ενισχύουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα όπως χημειοθεραπευτικά φάρμακα κατά του καρκίνου, φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης και κατά του διαβήτη, θεοφυλλίνη, μεθοτρεξάτη και  κορτιζόνη για το άσθμα, σουλφασαλαζίνη για χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις όπως την αρθρίτιδα που μπορεί να διαταράξει αναβολικούς μηχανισμούς προκαλώντας μυϊκή απώλεια, αντιεπιληπτικά φάρμακα, L-Dopa για τη νόσο του Πάρκινσον και κυκλοσπορίνη A για καταστολή του ανοσοποιητικού.

Περίπου 30 εκατομμύρια βάσεις που συνθέτουν τις  CpG Νησίδες  που αποτελούν ένα υποσύνολο του ανθρώπινου  γενετικού  κώδικα  είναι μεθυλιωμένες, απενεργοποιώντας την έκφραση ογκοκατασταλτικών γονιδίων  που  απαγορεύουν την  κυτταρική απόπτωση (τύπου Ι  PCD), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε  καρκινογένεση  που οφείλεται σε περιβαλλοντικούς επιγενετικούς  παράγοντες, όπως διαλύτες, φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα όπως vindozolin, κάπνισμα, βαρέα μέταλλα,  διοξίνες, ηλεκτρομαγνητικά πεδία οικιακής χρήσεως, διαιτητικές τοξίνες, πρόσθετα έκδοχα, ακτινοβολία, υπερβολικές θερμίδες, άγχος και κυρίως έναν άλλο μηχανισμό γήρανσης, τη γλυκοζυλίωση, τη σύνδεση δηλαδή των πρωτεϊνών με σάκχαρα, πράγμα που τις καθιστά μαλακές και κολλώδεις.

Γλυκοζυλίωση, υπερμεθυλίωση και μιτοχονδριακή θεωρία της γήρανσης

Οι γλυκοζυλιωμένες πρωτεΐνες σχηματίζουν ένα δύσκαμπτο πλέγμα που παρεμποδίζει τη λειτουργία των ιστών όπως οι αρθρώσεις, ο φακός του οφθαλμού, οι αρτηρίες κα. Επίσης οι προκαλούμενες ρυτίδες είναι και στα εσωτερικά όργανα προκαλώντας σκλήρυνση. Η  χορήγηση Καρνοσινης καθώς και μιτοχονδριακών  ενεργοποιητών ενδείκνυται. Κατά συνέπεια, η μεθυλίωση του γονιδίου του υποδοχέα (ER) οιστρογόνου αυξάνει αναλογικά με την ηλικία λόγω  του hypermethylation οδηγώντας τους ηλικιωμένους σε  χορήγηση  φυτοοιστρογόνων.

Διατροφή και περιβαλλοντικοί  παράμετροι, όπως το άγχος και  τοξίνες κατά τη διάρκεια της γήρανσης μπορούν  να προκαλέσουν  το hypermethylation.

Η υπερέκφραση της μεθειονίνης μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση, ενώ ρεσβερατρόλη, η οποία ενεργεί ως ένα μιμητικό  θερμιδικού-περιορισμού (CR) μπορεί να καθυστερήσει τη διαδικασία γήρανσης. Οι χορτοφάγοι γενικά ζουν περισσότερο από τους μη χορτοφάγους λόγω  ενεργοποίησης  του methyltransferase DNA (DNMT) γονιδίου που μετατρέπεται σε SAM δωρίζοντας  μεθυλικές ομάδες στο  epigenome που επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες οδηγώντας  σε ενεργοποίηση και απενεργοποίηση  coding RNA γονιδίων διακόπτες. Αρνητικοί περιβαλλοντικοί  παράγοντες  μπορούν  να μεταβάλουν  το epigenome μας, ενεργοποιώντας την παθογένεση εκφυλιστικών νόσων  που σχετίζονται  με τη διαδικασία της γήρανσης.

Ωστόσο, αυτή η διαδικασία επιγενωμικών ανωμαλιών  μπορεί να αντιστραφεί με την παρεμπόδιση των διάφορων αιτιολογικών περιβαλλοντικών παραγόντων  όπως διαιτητικές τοξικές χημικές ουσίες, υπερβολικές θερμίδες που υπάρχουν σε  τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας πρωτεΐνης και ζάχαρης, άγχος, ακτινοβολία, κάπνισμα, διοξίνες, βαρέα μέταλλα κλπ.

                               

Αυτές οι επιγενετικές αλλαγές που αποτελούνται από ιστονική διακετυλίωση και υπερμεθυλίωση  μπορούν  να τραβήξουν τη σκανδάλη σε γενετικές μεταλλάξεις τροποποιώντας μεταβολικές οδούς που καθώς γερνάμε προκαλούν εκφυλιστικές παθήσεις λόγω  φλεγμονώδους περιβάλλοντος που προκαλείται από dysregulated cytokines που ενεργοποιούν τον μεταγραφικό παράγοντα NFkB και σηματοδοτικά μονοπάτια που οδηγούν στην αντίσταση ινσουλίνης, και το μεταβολικό σύνδρομο που προκαλεί πρόωρη γήρανση και που έχει αναφερθεί να σχετίζεται  με sarcopenia, σπλαγχνική-κοιλιακή παχυσαρκία, διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, και χρόνια φλεγμονή που οδηγεί σε εκφυλιστικές διαταραχές που προκαλούνται μετά από κοιλιακό λίπος απελευθερώνοντας  lipokines όπως TNF-α, adiponectin, λεπτίνη και NFkB που προκαλείται από IL-6, η οποία προκαλεί επιγενετικές αλλαγές, αλλοιώνοντας τη μεθυλίωση του DNA.

Μεταγενέστερα αυτό ασκεί αρνητικές επιπτώσεις στην  μεταβολική  ομοιόσταση οδηγώντας στην  ανάπτυξη ενός  φλεγμονώδους περιβάλλοντος στον εγκέφαλο, καρδιά, ήπαρ, νεφρά, πάγκρεας και άλλα σπλαχνικά όργανα ειδικά μετά από διατροφή  υψηλή ενέργειας, και γλυκαιμικού περιεχομένου  όπως είναι οι υδατάνθρακες και τα λιπίδια προκαλώντας παχυσαρκία που μπορεί να επάγει  αντίσταση στην ινσουλίνη και φλεγμονώδεις μηχανισμούς  που επιταχύνουν  την  διαδικασία της γήρανσης  λόγω epigenetic dysregulation που συνοδεύεται από εκφυλιστικές ασθένειες.

Μπορούμε να καθυστερήσουμε  τη διαδικασία γήρανσης, παρακάμπτοντας την επίπτωση των  εκφυλιστικών  διαταραχών με την πρακτική της επιγονιδιωματικής  ιατρικής βασισμένης σε τεκμήρια ιατρικής κάτω από μια εξατομικευμένη προσέγγιση που βασίζεται στα nutrigenomics με την ανίχνευση και αναστολή  της  έκφραση των γονιδίων  που ενεργούν καταλυτικά στην διαδικασία της γήρανσης. Αυτό λέγεται θερανοστική προσέγγιση και καλύπτεται από την ανάλυση της έκφρασης των κάτωθι γονιδίων.

Δια την μεθυλιωση τα MTHFR, DNMT1, MTR, MTRR, TCN2, CBS, και  COMT γονιδια. Δια την φλεγμονή COX2, IL6, TNFa ,ENOS (NOS3), IL1B, NFKB1, INOS (NOS2), και CCL2. Δια την οξείδωση GSTM1, PON1, GSTT1, XRCC1, SOD2, και SOD3. Δια την γλυκοζυλίωση VDR, SIRT1, SIRT2, SIRT3, SIRT4, SIRT6, και AGE-R1. Γονίδια που επιδρούν στα μιτοχόνδρια περιλαμβάνουν SIRT1, SIRT2, SIRT3, SIRT4, και SIRT6, στους πνεύμονες PI3K, GSTM1, και GSTT1, στον λιπιδικό μεταβολισμό LPL, CETP, APOA1, APOC3, APOE,  FABP2, και APOA2, στην ευαισθησία στην ινσουλίνη FTO, TCF7L2, PPARG, και SHC (SHC1), στις αθλητικές επιδόσεις  ACTN3, ACE, και PGC1A, στα οιστρογόνα CYP1A1, CYP1B1, CYP17A1, ESR1A, και στα ανδρογόνα ADRB2, ADRB3, nitric oxide synthase 2, inducible (NOS2), και mRNA nitric oxide synthase 3 (endothelial cell) (NOS3).

Η  απομεθυλιοποίηση  και αντιφλεγμονώδη δράση με  φαρμακοτρόφιμα  σε συνδυασμό με θερμιδικό περιορισμό που μειώνει την παραγωγή ROS και οξειδωτικού στρες σε συνδυασμό με άσκηση, μείωση της αθηροσκλήρωσης ή αρτηριοσκλήρωσης λόγω περιορισμού επιπέδων των τριγλυκεριδίων και  χοληστερόλης, και καταστρατήγηση των αρνητικών περιβαλλοντικών παραγόντων μπορούν  να παρέμβουν  στις διαδικασίες της αντίστασης στην ινσουλίνη, συσσώρευσης του λίπους του σώματος, φλεγμονής και εκφυλιστικές νόσους που σχετίζονται με την ηλικία  λόγω αναστρέψιμου αποτελέσματος  των επιγενετικών μηχανισμών που ενεργοποιούν το hypermethylation  του DNA και φλεγμονή λόγω upregulated NFkB. Μιμητές  του θερμιδικού-περιορισμού (CR) όπως η ρεσβερατρόλη, ενισχυτικά της δράσης της ινσουλίνης όπως Ginseng, και ενεργοποιητές των PPAR όπως Gynostemma και νικοτιναμιδίου-αδενίνης (NAD)- deacetylases εξαρτώνται από πρωτεΐνες  που ονομάζονται  Sirtuins που ενεργοποιούν την βιογένεση των μιτοχονδρίων. 

Μπορούν  να συμβάλουν  στην μακροζωία διευκολύνοντας την αντιγήρανση σε συνδυασμό με  χαμηλή σε θερμίδες δίαιτα ή θερμιδικό περιορισμό (CR) που μειώνει τη φλεγμονώδη δυσλειτουργία  λόγω προχωρημένης ηλικίας  που σχετίζεται  με downregulated  NFkB  και downstream signaling pathways (σηματοδοτικών μονοπατιών). Οι Sirtuins (1-6) ενεργούν  epigenomically ασκώντας ιστονική  ανασταλτική δραστηριότητα, η οποία ρυθμίζει την έκφραση των γονιδίων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό, μιτοχονδριακή λειτουργία, φλεγμονή, αντίσταση και ευαισθησία της ινσουλίνης  οδηγώντας  σε μακροζωία και  πρόληψη των ασθενειών που συνδέονται με τη γήρανση.
 Εκτός από την  αποακετυλίωση και αύξηση του  μεταβολισμού , sirtuin πρωτεΐνες όπως  ειναι η SIRT1 μπορεί να ενεργήσει ως θεματοφύλακας του ανθρώπινου κυττάρου με την επισκευή κατεστραμμένου DNA, αναστέλλοντας τη δραστηριότητα των NFkB από διακετυλίωση και την ενεργοποίηση -βιογένεση των μιτοχονδρίων μέσω του μονοπατιού PPARγ όπου η  οξείδωση του λίπους  μετατοπίζεται  προς πλήρη ελαχιστοποίηση   παρακάμπτοντας κύριες αιτίες της γήρανσης, όπως  είναι η  παραγωγή ROS, και  η μιτοχονδριακή διαρροή.

Το πατεντοποιημένο σκεύασμα REGENOHERB  περιέχει  πολυφαινόλες, κατεχίνες και άλλα φυτοχημικά  που δρουν ως μιτοχονδριακό  φυτο-φάρμακο, ρυθμίζοντας την γονιδιακή έκφραση του SIRT1  μετά από ενεργοποίηση  της adiponectin, η οποία διεγείρει το  γονιδιο PGC-1α  ενεργοποιώντας μηχανισμούς αντιγήρανσης και  πρόληψης  εκφυλιστικών  διαταραχών  ενώ  η παχυσαρκία και  η αντίσταση στην  ινσουλίνη  μειώνονται.

Γενικά το REGENOHERB με την απενεργοποίηση της υπερακετυλίωσης των ιστόνων λόγω του ενεργοποιημένου γονιδίου SIRT1 μπορεί να απενεργοποιήσει μηχανισμούς ανάπτυξης πολυγενετικών καρδιοαγγειακών νοσημάτων περιλαμβάνοντας αρτηριοσκλήρυνση, υπέρταση, καρδιακή υπερτροφία, καρδιακή ανεπάρκεια, και άλλες νόσους που σχετίζονται με την γήρανση και είναι νευροεκφυλιστικές, μεταβολικές, ενδοκρινολογικές, αυτοάνοσες, νεοπλασματικές, κ.α. Σε προδιαβητικούς και διαβητικούς ασθενείς η έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με το ΟΧΡHΟS μειώνεται σημαντικά στους σκελετικούς μύες.

Οι μιτοχονδριακές θρεπτικές ουσίες που περιλαμβάνονται στο σκεύασμα ταξινομούνται στις ακόλουθες τρεις ομάδες: 1) αντιοξειδωτικά, όπως Συνένζυμο Q, γλουταθειόνη (GSH), λιποϊκό οξύ (LA) και α-τοκοφερόλη,2) βελτιωτικά ενέργειας και άλλα, όπως L-καρνιτίνη /ακετυλο-καρνιτίνη, κρεατίνη, πυροσταφυλικό, και χολίνη και 3) συμπαράγοντες και πρόδρομοι τους, όπως λιποϊκό οξύ, συνένζυμο Q, και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Κυρίως η κατεχίνη EGCG αυξάνει την μιτοχονδριακή βιογένεση ενισχύοντας την μιτοχονδριακή μάζα, την κατανάλωση οξυγόνου, και  έκφραση του συγκροτήματος Ι,II, V, mtDNA και PPAR συμπαράγοντα-1α (PGC-1α).

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι παρά το γεγονός ένα ενιαίο ελαττωματικό γονίδιο μπορεί να προκαλέσει μια γενετική ασθένεια, η πλειοψηφία των ασθενειών που προκαλούνται  οφείλονται  σε περιβαλλοντικούς επιγενετικούς  μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των τοξινών, στρες, διατροφή υψηλής θερμιδικής αξίας και άλλους φλεγμονώδεις παράγοντες που μπορούν να είναι αντιστρέψιμοι  με ένα υγιεινό τρόπο ζωής, χορήγηση φαρμακοτροφίμων με βάση την γονιδιωματική που αλληλοεπιδρά με την επιγονιδιωματική των θρεπτικών ουσιών και επικεντρώνεται στο μεταβολικό μονοπάτι ενός άνθρακα ή  κυκλο-φυλλικού οξέος με μεθειονίνη κάτω από μια εξατομικευμένη προσέγγιση που μπορεί να παρακάμψει τον γενετικό  μας προσδιορισμό με επιλεκτική διατροφή. 

Βασικό είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης κρέατος δια την επίτευξη αύξησης στην έκφραση των MnSOD (μαγγάνιο-δισμουτάση του υπεροξειδίου) λόγω μειωμένης μεθυλίωσης που οδηγεί σε μια ενισχυμένη αντιοξειδωτική έμφυτη ενέργεια από σάρωση των ελεύθερων ριζών που δημιουργούνται από τα μιτοχόνδρια, καταστρατήγηση των αρνητικών περιβαλλοντικών παραγόντων, και adaptogenics όπου θα είναι σε θέση να προσαρμοστούν σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν  μια υγιεινή γεμάτη ενέργεια ζωή με εξατομικευμένη μεταβολομική προσέγγιση βασιζόμενη σε  θετικούς  διατροφικούς,  και τονωτικούς  παράγοντες  για το επιγονιδίωμα  μας  με τη μεσολάβηση φυσικών φαρμακοτροφίμων όπως το REGENOHERB που περιέχουν φυσικές ενώσεις που μπορούν να διευκολύνουν την επίτευξη υγείας και μακροζωίας μέσω επιγενετικών  μηχανισμών  συμπεριλαμβάνοντας   λιπαρά  οξέα   βραχείας αλύσου (SCFs) όπως  butyrate που μεταβολικά παράγεται από βακτηριακή ζύμωση  διαιτητικών ινών που ασκούν αντιγηραντική δράση μέσω της παρεμπόδισης της ακετυλίωσης της ιστόνης, φλαβονοειδή αντιοξειδωτικά που αυξάνουν την έκφραση σε  γονίδια επιδιόρθωσης του DNA και συμβάλλουν στην μακροζωία, συζευγμένα λινελαϊκά οξέα (CLAs) που είναι HDAC ανασταλτικοί παράγοντες, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο σε ένα υγιές επιγονιδιωμα, και ένα βελτιωμένο φαινότυπο μακροζωίας σε συνδυασμό με διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά που μπορούν  να προστατεύσουν  το  επιγονιδίωμα ειδικά με τη συμπλήρωση αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχουν βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, βήτα-καροτίνη, δισμουτάση του υπεροξειδίου σε συνδυασμό με περιορισμό θερμίδων μειώνοντας την παραγωγή μιτοχονδριακων ROS, και ινσουλίνης- αυξητικός  παράγοντας (IGF-Ι).

Η θεωρία των ελευθέρων ριζών της γήρανσης έχει τροποποιηθεί με τη μιτοχονδριακή θεωρία της γήρανσης, επιγενετική οξειδοαναγωγική shift (EORS), μεταβολική σταθερότητα και mitohormesis με ROS στην παθογένεση του τύπου ΙΙ διαβήτη, παχυσαρκία, καρκίνο, κ.α.

Μπορούμε να διαχειριστούμε την  μεταβολική παρακμή, χρόνια φλεγμονή και γήρανση με συμπληρώματα (φαρμακοτρόφιμα) που μπορούν  να ρυθμίσουν τους  βασικούς μηχανισμούς της γήρανσης όπως είναι η μεθυλίωση, οξείδωση, φλεγμονή και γλυκοζυλίωση σε συνδυασμό με μια ολιστική προσέγγιση, η οποία κάτω από  μια επιγονιδιωματική προσέγγιση μπορεί να πραγματοποιηθεί μαζί με την εξέλιξη βιολογικών μηχανισμών που μπορούν να συνδέσουν μαζί σώμα,  νου και πνεύμα με το περιβάλλον σαν μια ενότητα που μπορεί να λειτουργεί συνεργιστικά, ειδικά αυτή την τωρινή εποχή που ο άνθρωπος κατακτά την φύση με τη χρήση προσαρμογόνων φαρμακοτροφίμων που είναι σε θέση να ενεργοποιήσουν, και να απενεργοποιήσουν επιγονιδιωματικώς ζωτικής σημασίας γονίδια για την υγεία και μακροβιότητα με την μεσολάβηση της επιγενετικής εφαρμοσμένης βιοτεχνολογίας σκοπεύοντας στην αντιγηραντική παρέμβαση.

Είναι γεγονός ότι φτάνουμε με μεγάλη επιτάχυνση, την εποχή των  επιγενωμικών φαρμακοτροφίμων που μπορούν να συνδυαστούν με άλλους επιγενωμικούς παράγοντες  για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως  είναι ο καρκίνος και εκφυλιστικές ασθένειες υπό μια εξατομικευμένη ιατρική, βασισμένη σε αποδείξεις -προσέγγιση με βάση nutri/Φαρμακογονιδιωματική-, σε συνδυασμό με νανοϊατρική για μοριακή στόχευση που μπορούν να ενισχύσουν το θεραπευτικό δείκτη και να μειώσουν τις παρενέργειες. Ακόμη και η νανοχειρουργικη μπορεί να παίξει ένα μεγάλο  ρόλο σε νόσους που σχετίζονται με την γήρανση όπως είναι ο καρκίνος.

(Giannios/2013, Giannios/2014, Giannios/2015, Giannios/2017).

                                                              

REFERENCES:

Giannios, J.(2013) TARGETED MOLECULAR ROBOTIC NANOSURGERY ERADICATES PANCREATIC CANCER STEM CELLS WITH RADIOFREQUENCY DIELECTRIC HEATING (RFDH) AND SILVER-IMMUNONANOBOTS, Lecture in the Annual Meeting of the International Society of Gastrointestinal Oncology (ISGIO) in 2013, Gastrointestinal Oncology Conference, October 17–19, 2013 , SESSION 2 – PANCREATIC CANCER, Pentagon City, Arlington, Virginia, USA.

Giannios, J. (2014) “Targeted Molecular Nanosurgery as post surgical adjuvant treatment in cancer” , Lecture in the 29th Panhellenic Congress of Surgery & International Surgical Forum 2014, Hilton Athens Hotel, 12-15 November 2014.

Giannios, J. (2015) IMMUNOTARGETED-MOLECULAR-ROBOTIC NANOSURGERY (ITMRN) ERADICATES GBM STEM-CELLS WITH RADIOFREQUENCY DIELECTRIC HEATING (RFDH) MEDIATED VIA SILVER-IMMUNONANOBOTS LINKED WITH anti-CD133 MAbs,

Neuro-Oncology Congress of the Society for Neuro-Oncology, Published by Oxford University Press, 17:iii1–iii40, 2015, San Antonio, TEXAS, USA.

doi:10.1093/neuonc/nov061.162.

Giannios, J. (2017) Eradication of  Glioblastoma Multiforme stem-cells with Immunotargeted-molecular-robotic-NANOSURGERY (ITMRN), Lecture in the British Neuro-Oncology Society Conference 2017 , 21st to 23rd June 2017, Edinburgh, UK.

Η ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

«Οι ασκήσεις της Μνήμης αποτελούν ενδυνάμωση της Ψυχής.»

Πλωτίνος «Περί Αισθήσεως και Μνήμης».

«Αν δεν εξομοιώσεις τον εαυτό σου με τον Θεό, είναι αδύνατο να κατανοήσεις τον Θεό, καθώς μόνο ο όμοιος μπορεί να κατανοήσει τον όμοιο. Κάνε τον εαυτό σου να υψωθεί σε ένα μεγαλείο μη μετρήσιμο, απελευθερώσου από τους δεσμούς του σώματος, ανυψώσου πέρα από τον χρόνο και γίνε η αιωνιότητα! Τότε θα κατανοήσεις τον Θεό. Πίστευε oτι τίποτα δεν είναι αδύνατο για σένα, θεώρησε τον εαυτό σου αθάνατο και ικανό να κατανοήσει τα πάντα, όλες τις τέχνες, όλες τις επιστήμες, τη φύση κάθε ζωντανού πλάσματος.
Ανυψώσου πάνω από τα ψηλότερα ύψη, καταδύσου κάτω από τα χαμηλότερα βάθη. Προσέλκυσε προς τον εαυτό σου όλες τις αισθήσεις οποιασδήποτε ουσίας, της φωτιάς και τον νερού, του ξηρού και τον υγρού στοιχείου. Να φαντάζεσαι ότι βρίσκεσαι παντού, στη γη, στη θάλασσα, στον ουρανό, ότι δεν έχεις ακόμα γεννηθεί, οτι βρίσκεσαι ακόμα στη μήτρα, οτι είσαι νέος, γέρος, νεκρός, πέρα από τον θάνατο. Αν εναγκαλιστείς στη σκέψη σου όλα τα πράγματα την ίδια στιγμή, τον χρόνο, τον χώρο, τις ουσίες, τις ποιότητες, τις ποσότητες, τότε μόνο, ίσως καταλάβεις τον Θεό...»!

Giordano Bruno, Cantus Circae

Οι "υπεράνθρωπες" εγκεφαλικές ικανότητες και το σύστημα γνώσης των αρχαίων Ελλήνων

Ξεφυλλίζοντας τις σύγχρονες ανατυπώσεις κειμένων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, τα λιγοστά και αποσπασματικά "απομεινάρια" ενός ολόκληρου κόσμου και ενός σώματος γνώσης -που μας πληγώνει να σκεφτόμαστε ότι κάποτε ήταν ενιαίο- δεν είναι λίγες οι φορές που νιώθουμε τη σκέψη μας να "μουδιάζει"... Αν αποτολμούσαμε να εξετάσουμε συνολικά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, η κυρίαρχη διαπίστωση στην οποία θα καταλήγαμε, θα ήταν ότι πρόκειται για ένα δημιούργημα πνευματικά ανώτερο, την αντανάκλαση της συλλογικής σκέψης πολ λών ξεχωριστών διανοιών, οι οποίες για κάποιο "άγνωστο" λόγο, συνυπήρξαν στον συγκε κριμένο χώρο και χρόνο.

Τότε, όμως, θα οδηγούμασταν σε ένα άλλο, εξίσου αφοπλιστικό ερώτημα, ποιοι δηλαδή ήταν οι ιδιαίτεροι εκείνοι παράγοντες, οι οποίοι συνέτειναν στη σχεδόν ταυτόχρονη, ενσάρκωση, όλων αυτών των ανώτερων διανοιών στον ελληνικό χώρο; Κάποιοι εικάζουν ότι ήταν η γλώσσα. (Ή και το καθεστώς δημοκρατίας που επικρατούσε) Ίσως πάλι όχι. Ή τουλάχιστον όχι μόνο.

Γιατί υπάρχουν πργματικά πολλές ενδείξεις ότι οι εκπληκτικές -σχεδόν υπεράνθρωπες- αυτές εγκεφαλικές ικανότητες των δημιουργών του ελληνικού πολιτισμού, καλλιεργούνταν κατά τη μακρινή αρχαιότητα, και μάλιστα σύμ φωνα με μία πολύ συγκεκριμένη μέθοδο, η οποία μεταγενέστερα επικράτησε να αναφέρεται ως Μνημονική Τέχνη. Δεν αποκλείεται, επίσης, και η ίδια η μαθηματικά δομημένη, "μνημονική" ελληνική γλώσσα, να αποτελεί, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, απλή προέκταση των ανώτερων διανοητικών ικανοτήτων που καλλιεργούνταν μέσω της μακροχρόνιας και επίμονης εξάσκησης του νου, στο προαιώνιο αυτό σύστημα γνώσης.

Την Τέχνη της Μνήμης, της οποίας τα ίχνη χάνονται στις "σκοτεινές" εποχές πολύ πριν από τα ομηρικά χρόνια, τη συναντάμε σε συχνές αναφορές σε ολόκληρη την κλασική και ελληνιστική αρχαιότητα, ενώ αργότερα την παρακολουθούμε να διαδίδεται και στο λατινικό χώρο, όπου και προσωρινά ατονεί ιδίως μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού και τη γενικότερη πνευματική "παρακμή" της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), για να αναβιώσει αρκετούς αιώνες αργότερα, την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.

Η παρατήρηση ότι όλες οι αναφορές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στην Τέχνη της Μνήμης είναι σχετικά σύντομες, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εξάσκηση της στα αρχαία χρόνια ήταν σε τέτοιο βαθμό διαδεδομένη, ώστε να θεωρείται "περιττή" μια πιο λεπτομερειακή αναφορά σε αυτήν (σε αντίθεση π.χ. με τα μαθηματικά). Το γεγονός δε ότι η εξάσκηση της δεν ανακόπηκε μετά τη διάδοση της γραφής (ούτε καν μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας, κατά τα πρώι μα χρόνια της Αναγέννησης), μας κάνει να "υποψιαζόμαστε" ότι πρόκειται για πολλά παραπάνω από ό,τι η ονομασία "Μνημονική Τέχνη" αφήνει να εννοηθεί...

Πρόκειται για μια μέθοδο "εσωτερικής γραφής" -"αποτύπωσης", όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αριστοτέλης "των εννοιών με τη μορφή εικόνων στις κέρινες πλά κες της ψυχης"(!)- η οποία επι τρέπει στον ασκούμενο την ανάκληση κάθε είδους πληροφορίας, σαν να ξεφυλλίζει τις σελίδες ενός βιβλίου.

Αυτή η σχολαστική οργάνωση και ταξινό μηση των ιδεών, των εννοιών και των πληρο φοριών στον ανθρώπινο νου με την, μη δεσμευτική για τη σκέψη, μορφή των εικό νων, επιτρέπει την αλληλεπίδραση και το συσχετισμό τους σε ένα επίπεδο κατά πολύ βαθύτερο από αυτό της συνηθισμένης σκέψης.

Με αυτόν τον τρόπο, διευκολύνεται η παραγωγή πρωτότυπων ιδεών, οι οποίες φαίνονται να προέρχονται από "έμπνευση", καθώς το λογικό μέρος του νου (που λειτουργεί με το λόγο), δεν παρεμβάλλεται στη νοητική διαδικασία, επιτρέποντας ενδεχομένως στην ανθρώπινη διάνοια να συντονιστεί σε κάποιες συχνότητες, κατά τις οποίες γίνεται εφικτή η αλληλεπίδραση της με κάποιο είδος "μορφογενετικού πεδίου" συμπαντικής γνώσης!

Η ξεχασμένη τέχνη της ελληνικής αρχαιότητας

Άρρηκτα δεμένη με κάθε ρητορική μάθηση αλλά και με την (προφορική) διάδοση της Μυθολογίας και της Ιστορίας (πολλές φορές έμμετρα!), μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η καλλιέργεια της μνημοτεχνικής γνώρισε ευρύτατη διάδοση σε ολόκληρο τον ελλαδικό (καθώς και τον αιγυπτιακό) χώρο, πολλούς αιώνες πριν την ανακάλυψη οποιουδή ποτε είδους γραφής! Μνήμες από τις μακρινές εκείνες εποχές της αρχαιότητας μας μεταφέρει ο Πλάτωνας στο διάλογο "Φαιδρός", όπου με έκπληξη παρατηρούμε τον θρυλικό για τη σοφία του βασιλέα των αιγυ πτιακών Θηβών, Θαμού - Άμμωνα, να επι-πλήττει το θεό Θεού για την ανακάλυψη της γραφής, λέγοντας του τα εξής: «Και τώρα εσύ, που είσαι ο πατέρας των γραμμάτων, οδηγήθηκες από την συμπάθεια σον (προς τους ανθρώπους) να τους αποδώσεις μια ικανότητα αντίθετη από εκείνη την οποία πραγματικά κατέχουν. Γιατί αυτή η εφεύρεση (η γραφή) θα προκαλέσει τη λήθη στα μυαλά όσων μάθουν να την εξα σκούν, επειδή δεν θα καλλιεργούν πλέον τη μνήμη τους! Η εμπιστοσύνη τους στη γραφή -η οποία θα προέρχεται πλέον από εξω τερικούς χαρακτήρες, που δεν αποτελούν μέρος των εαυτών τους (δεν θα αποτελεί δηλαδή μέρος της ψυχής τους, κατά τον Πλάτωνα)- θα αποθαρρύνει τη χρήση της ίδιας της μνήμης τους μέσα τους. Ανακάλυψες το φάρμακο όχι της μνήμης, αλλά της υπενθύμισης. Και προσφέρεις στους μαθητές σου την επίφαση της σοφίας, όχι την αληθινή σοφία, γιατί θα διαβάζουν πολλά πράγματα χωρίς στοτέλη στην Τέχνη της Μνήμης, γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ μνήμης, υπενθύμισης και ανάμνησης, με την ανάκληση των πληροφοριών να αποτελεί τη συνειδητή προσπάθεια κάποιου να "βρει το δρόμο του ανάμεσα στα περιεχόμενα της μνήμης του". Αυτό καθίσταται δυνατό με τη βοή θεια δύο βασικών -συμπληρωματικών μετα ξύ τους- νοητικών αρχών, του συνειρμού (χτίζουμε τις νέες γνώσεις πάνω στις παλιές) και της ακολουθίας (της αλληλένδετης δηλαδή σειράς κατά την οποία αποτυπώνο νται οι εικόνες στη νόηση).

Γενικά, θα λέγαμε ότι οι απόψεις του Αρι στοτέλη για τις διαδικασίες μνήμης και ανά μνησης είναι σύμφωνες με τις αρχές μάθη σης, όπως τις εκφράζει στο "περί Ψυχής". Η προερχόμενη από τις αισθήσεις αντίληψη, μετατρέπεται από τη φαντασία σε εικόνες, οι οποίες "τροφοδοτούν" τις νοητικές λειτουργίες.

Η άποψη αυτή, με τη φαντασία να παί ζει δηλαδή το ρόλο "διαμεσολαβητή" ανάμε σα στην αντίληψη και τη σκέψη, σε συνδυα σμό με το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο Αριστοτέλης, ότι δηλαδή «είναι αδύνατο για την ψυχή να σκεφτεί χωρίς την ύπαρξη κάποι ας νοητής εικόνας», φαίνεται να είναι απόλυ τα σύμφωνη και να αιτιολογεί την επιλογή (μνημονικών) εικόνων και τόπων κατά την εξάσκηση της μνημονικής τέχνης της αρχαι ότητας. «Μπορούμε να σκεφτούμε όποτε επιλέ ξουμε», παρατηρεί ο σοφός δάσκαλος της αρχαιότητας, «επειδή είναι δυνατό να επανα φέρουμε τα πράγματα στο μυαλό μας, ακριβώς όπως εκείνοι που ασκούν τη μνημοτεχνική, κατασκευάζουν εικόνες»...

Η πλατωνική "ανάμνηση της ψυχής"

Αν η μνήμη αποτελεί για τον Αριστοτέλη φυσική νοητική διαδικασία, για τον Πλάτω να δεν είναι παρά ανάμνηση της ψυχής από τον Κόσμο των Ιδεών. Ξεπερνώντας, ωστόσο, την "επιφανειακή" αυτή διαφορά, μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι οι απόψεις του Πλάτωνα συμπληρώνουν αυτές του Αριστοτέλη, επιτρέποντας μας να ανα συνθέσουμε μια σχετικά ολοκληρωμένη εικόνα για τη μνημονική τέχνη στην ελληνι κή αρχαιότητα, της οποίας και οι δύο ήταν μέτοχοι.

Στο Θεαίτητο βρίσκουμε το Σωκράτη να χρησιμοποιεί για την ψυχή την ίδια παρο μοίωση, ότι δηλαδή αυτή αποτελείται από ένα υλικό σαν κερί, στο οποίο οι ιδέες αποτυ πώνονται με τη μορφή εικόνων και αποτελεί το δώρο της Μνημοσύνης, της μητέρας των Μουσών, στους ανθρώπους. Στο διάλογο Φαίδων αναπτύσσεται η θεωρία ότι, καθώς είναι αδύνατο να αντιληφθούμε κάτι το οποίο δεν έχει καμία σχέση με εμάς, αναγκα στικά κάθε μάθηση/γνώση είναι έμφυτη στην ψυχή μας. Αντιλαμβανόμαστε π.χ. το δίκαιο ή το άδικο, επειδή η ψυχή μας είναι εξοικειωμένη με την έννοια της δικαιοσύνης από την προηγούμενη ύπαρξη της στον Κόσμο των Ιδεών, πριν ενσαρκωθεί στο σώμα μας. Στον "Φαίδρο", όπου ο Πλάτων εκθέτει την άποψη ότι η ρητορική τέχνη πρέπει να υπηρετεί μόνο την αλήθεια, επικρίνοντας τους σοφιστές, γίνεται φανερό ότι θεωρεί "βλάσφημη" τη χρήση της μνημοτεχνικής (ως μέρος της διδασκαλίας της ρητορικής τέχνης), για την εξυπηρέτηση των ψευ δών συμπερασμάτων των σοφιστών.

Μπορεί στο έργο του Πλάτωνα να μη βρί σκουμε κάποια συγκεκριμένη περιγραφή των αρχών της μνημονικής τέχνης, οι ιδέες του όμως φαίνονται να είναι διαποτισμένες με αυτήν, εκφράζοντας όλη την αισιοδοξία και τη βεβαιότητα ότι η σοφία βρίσκεται ήδη μέσα μας και το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να την αφουγκραστούμε προ σεκτικά. Ας μην ξεχνάμε επίσης, ότι στον Πλάτωνα χρωστάμε και την πολύτιμη διά σωση της ανάμνησης ότι η Τέχνη της Μνή μης, η "εσωτερική" δηλαδή γραφή των πλη ροφοριών, προϋπήρξε της κανονικής γρα φής. Άλλωστε, οι πλατωνικές Ιδέες ήταν που (όπως θα δούμε και στη συνέχεια) ενέπνευ σαν την "αναβίωση" της Τέχνης της Μνήμης στις περιόδους του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.

Μία ανεκτίμητη πηγή από τη λατινική γραμματεία:

τα "χαμένα" κομμάτια του παζλ

Την περίοδο 86-82 π.Χ., κάποιος άγνωστος καθηγητής της ρητορικής τέχνης στη Ρώμη, ολοκλήρωνε για τους μαθητές του μια πραγματεία, η οποία έμελλε να μείνει στην Ιστορία με το όνομα του προσώπου στο οποίο αφιερωνόταν, κάποιον (επίσης άγνωστο) Ερέννιο (Ad Herennium). Η αξία του συγκε κριμένου έργου, είναι για τους σύγχρονους ερευνητές της Τέχνης της Μνήμης πραγμα τικά ανεκτίμητη, καθώς πρόκειται ουσιαστι κά για τη μοναδική σχετικά ολοκληρωμέ νη πηγή, αναφορικά με το προαιώνιο αυτό σύστημα γνώσης, η οποία ευτυχήσα με να φτάσει ακέραιη ως τις μέρες μας από τον αρχαίο κόσμο.

«Υπάρχουν δύο είδη μνήμης», αναφέρει ο ανώνυμος συγγραφέας σε αυστηρά ακαδημαϊκό ύφος και ύστερα από εκτενή ανάλυση των μερών της ρητορικής τέχνης, «η φυσική και η τεχνητή. Η φυσική μνήμη, είναι εκείνη η οποία χαράσσεται στο νου μας ταυτόχρονα με τη σκέψη. Η τεχνητή μνήμη ενδυναμώνεται και στερεοποιείται με την εκπαίδευση». Στη συνέχεια, ο ανώνυμος συγγραφέας παραθέτει πλήθος παντελώς άγνωστων στην εποχή μας ελληνικών πηγών για τη διδασκαλία της μνημοτεχνικής, προτού επανέλθει στην περι γραφή της τεχνητής μνήμης, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η τεχνητή μνήμη απαρτίζεται από τόπους και εικόνες. Ως (μνημονικός) τόπος (locus), θεωρείται ένα μέρος (όπως π.χ. ένα κτίριο), το οποίο μπορεί εύκολα να αποτυπωθεί στη μνήμη, ενώ οι (μνημονικές) εικόνες (imagines) απαρτίζονται από μορ φές, σύμβολα ή αγάλματα των εννοιών που θέλουμε να απομνημονεύσουμε»! Παρατηρού με ότι σήμερα θα μπορούσαμε να αντιστοιχί σουμε αυτούς τους τόπους με τους «virtual τόπους» ή τις τοποθεσίες/φακέλλους ενός κυβερνοχώρου.

Η Τέχνη της Μνήμης παρουσιάζεται και εδώ ως μια μέθοδος εσωτερικής γραφής, της οποίας οι ασκητές "καταγράφουν" νοητικά ό,τι τους υπαγορεύεται και είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να το "διαβάσουν" από τη μνήμη τους. «Γιατί οι "τόποι" είναι σαν τις κέρινες πλάκες ή τους παπύρους, οι εικόνες είναι σαν τα γράμματα, η οργάνωση και η διά ταξη των εικόνων είναι σαν το κείμενο και η παράδοση (του κειμένου) είναι σαν την ανά γνωση» !

Οι μαθητευόμενοι στην Τέχνη της Μνή μης καλούνται να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των "τόπων". Πρέπει να εφο διάσουν τη μνήμη τους με μεγάλο αριθμό τέτοιων τόπων, έτσι ώστε να μπορούν να συγκρατούν μεγάλο όγκο πληροφοριών. Οι τόποι αυτοί (οι οποίοι μπορούν να είναι και φανταστικοί, δηλαδή, να μην είναι αναπαρα στάσεις υπαρκτών χώρων) πρέπει να αποτυ πωθούν στη σκέψη των ασκούμενων με κάθε λεπτομέρεια, να είναι επαρκώς φωτισμένοι (ώστε όλες οι εικόνες να είναι "ευανάγνωστες"), να είναι ευρύχωροι αλλά σαφώς οριοθετημένοι (ώστε να μπορούν να τοποθετηθούν σε αυτούς πλήθος μνημονικών αντικειμένων) και φυσικά να είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους, αποτελώντας ένα ενιαίο σύνολο (ώστε οι μαθητευόμενοι της μνημονικής τέχνης να μπορούν να μετακινηθούν άνετα σε αυτούς προς όποια κατεύθυνση επιθυμούν).

-----------------------------------------------------------------------------------

Πόσο παλαιά είναι η Τέχνη της Μνήμης;

Μερικές σκέψεις για τη χρονολόγηση 
της μεθόδου

Το "πολύτιμο" κείμενο Ad Herennium φαίνεται να βάζει τα

πράγματα σε μια σειρά, όσον αφορά την αναζήτηση των αρχών της "χαμένης" Τέχνης της Μνήμης. Όμως οι "εκπλήξεις" από το "Ad Herennium" δεν σταματούν στα όσα ήδη αναφέραμε. Στη συνοπτική του αναφορά στη "μνήμη των λέξεων", ο ανώνυμος ρητοροδιδάσκαλος,προβαίνει στο ακόλουθο σχόλιο:

«Γνωρίζω ότι οι περισσότεροι από τους Έλληνες, οι οποίοι έχουν γράψει αναφορικά με τη Μνήμη, ακολούθησαν την οδό της παράθεσης εικόνων που ανταποκρίνονται σε πολλές λέξεις (έννοιες-verba), έτσι ώστε όσοι θα επιθυμούσαν να απομνημο νεύσουν αυτές τις εικόνες, θα τις είχαν έτοιμες χωρίς να κοπιάζουν στην αναζήτηση τους».

Θα ήταν αδύνατο να αφήσουμε την απίστευτη αυτή παρατήρη ση ασχολίαστη. Κάπως έτσι, ή μάλλον, ακριβώς έτσι, δεν ήταν και οι πρώτες μορφές γραφής; Συγκεκριμένες εικονομορφικές συμβολικές αναπαραστάσεις (π.χ. ιερογλυφικά), οι οποίες χρη σιμοποιούνταν για να αποδώσουν πολλαπλά παρεμφερή νοήμα τα; Μήπως το συγκεκριμένο απόσπασμα επιβεβαιώνει τον "μύθο" του Πλάτωνα για την προΰπαρξη μιας "εσωτερικής", μνημονικής γραφής στην ψυχή των ανθρώπων, την οποία διαδέ χτηκε η γραφή που όλοι γνωρίζουμε;

Ας ξαναδιαβάσουμε το απόσπασμα... Χωρίς αμφιβολία, οι εικόνες στις οποίες αναφέρεται εδώ ο συγγραφέας φαίνονται να είναι οι ίδιες αναπαραστάσεις που βρίσκουμε διάσπαρτες στον αρχαίο κόσμο (π.χ. στον αινιγματικό "δίσκο της Φαιστού" ή στις "ιερογλυφικές γραφές της Αιγύπτου, κ.α.), εξέλιξη των οποίων αποτέλεσαν και τα πρώτα είδη γραφής.

Είναι πολύ πιθανό στο συγκεκριμένο απόσπασμα να βρίσκεται η ατράνταχτη απόδειξη ότι η γραφή προήλθε από παραφθορά των συμβόλων που χρησιμοποιούνταν κατά την εξάσκηση της Τέχνης της Μνήμης, για την οποία, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι διδασκόταν συστηματικά επί χιλιετίες πριν την ύπαρξη γραφής!

Στο τεύχος 130 (Φεβρ. 2005) το ΤΜ δημοσίευσε άρθρο, βασι σμένο στις έρευνες των Φλόρενς και Κένεθ Γουντ, το οποίο απο δείκνυε ότι ο Όμηρος περιγράφοντας τα γεγονότα του Τρωικού πολέμου, ουσιαστικά περιέγραφε τις κινήσεις των αστερισμών του ουρανού όπως φαίνεται από την Ελλάδα. Αυτό που έδειξαν οι έρευνες των Γουντ ήταν ότι οι αστρονομικές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο ομηρικό έπος αρχίζουν από το 8900 π.Χ., αν όχι πολύ παλαιότερα. Ήταν η εποχή κατά την οποία η εξαιρε τικά αργή περιστροφική κίνηση του άξονα της Γης (wobbling), η οποία ευθύνεται για την εναλλαγή των "ζωδιακών εποχών", επανέφερε το άστρο του Σείριου στον ελληνικό ουρανό, μετά από απουσία 7.000 περίπου ετών.

Αν έχουν δίκιο οι Γουντ, αν δηλαδή η επιστροφή του Σείριου αποδίδεται συμβολικά στο έπος με την επιστροφή του "λαμπρό τερου άστρου" -δηλαδή του Αχιλλέα- στη μάχη, τότε μια "μετριοπαθής" χρονολόγηση για την Τέχνη της Μνήμης (καθώς και για το ίδιο το ομηρικό έπος, το οποίο άλλωστε διασώθηκε μέσω αυτής), θα μας έδινε ως αφετηρία των ιστορικών πληρο φοριών που περιλαμβάνονται στο έπος, περίπου το έτος 8900 π.Χ.!

Όμως, η Ιλιάδα δεν αρχίζει με την επιστροφή του Αχιλλέα στη μάχη αλλά με τη "μήνιν" αυτού και την "αποχώρηση" του, η οποία, αν ακολουθήσουμε τη λογική, τις αποδείξεις και τα συμπεράσματα των Γουντ, πρέπει να συνέβη περίπου 7.000 χρό νια νωρίτερα, όταν το άστρο του Σείριου "αποχώρησε" και χάθηκε από το ελληνικό στερέωμα.

Είναι, λοιπόν, δυνατό η πρώτη αναφορά στην Τέχνη της Μνήμης, να ανάγεται στο 15900 περίπου π.Χ.; Αυτό δεν θα σήμαινε ότι η εσωτερική γραφή προϋπήρξε της εξωτερικής κατά τουλά χιστον 10.000 έτη; Και η συγκεκριμένη εκτίμηση, γίνεται σύμφω να με τη χρονολόγηση της πινακίδας του Δισπηλιού της Καστο ριάς (με τη μέθοδο του άνθρακα C14, η οποία ανήγαγε την έναρ ξη της γραφής στον ελληνικό χώρο στα 5260 π.Χ.), διαφορετικά, στον αριθμό αυτό θα χρειαστεί να προσθέσουμε και μερικές ακόμα χιλιάδες χρόνια...

Γιατί όχι; Εξάλλου, όπως φαίνεται και από το παραπάνω από σπασμα, η "εσωτερική γραφή" αποτελεί επίσης μορφή γραφής, και μάλιστα πολύ πιο εξελιγμένης, καθώς η καλλιέργεια της απαιτεί από τον ασκούμενο την ανάπτυξη απίστευτων εγκεφαλι κών ικανοτήτων διαλογισμού, οραματισμού, και φυσικά, μνήμης. Επίσης, δεν λείπει ούτε η βιβλιογραφία, ούτε οι αποδείξεις για την ύπαρξη της εν λόγω τέχνης...

Σκεφτείτε το λίγο... Σταματήστε για λίγα λεπτά την ανάγνωση αυτού του κειμένου και αναλογιστείτε τις ατέλειωτες ώρες δια λογισμού και συστηματοποιημένης μνημοτεχνικής εξάσκησης που θα απαιτούνταν για να σχηματίσει κάποιος τους μνημονι κούς τόπους και τις νοητές εκείνες εικόνες, ώστε να είναι σε θέση να απαγγείλει και τις 24 ραψωδίες της Ιλιάδας... Μάλιστα, πολύ περισσότερο αν οι Γουντ κάνουν λάθος, οπότε στην προ σπάθεια του αυτή ραψωδός δεν χρησιμοποιεί τα άστρα ως μνη μονικά βοηθήματα... Αναλογιστείτε τώρα το σύνολο της ελληνι κής μυθολογίας, το οποίο διαμορφώθηκε πριν από την ύπαρξη γραφής καθώς και τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, η οποία αναγκαστικά, επίσης προϋπήρξε της γραπτής της αναπα ράστασης μέσω συμβόλων...

Αναμφίβολα, οι διάνοιες οι οποίες ανέπτυξαν και διατήρησαν τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, Μυθολογίας και Ιστορίας επί χιλιετίες χωρίς την ύπαρξη γραφής, όφειλαν να είναι εξα¬σκημένες σε ένα μνημονικό σύστημα, αν όχι το ίδιο, τότε πολύ πιο εξελιγμένο, σύνθετο και απαιτητικό (όσον αφορά τη χρήση των διανοητικών τους ικανοτήτων) από αυτά της κλασικής και ρωμαϊκής περιόδου, που παρουσιάσαμε. Μήπως ένα σύστημα, το οποίο θα προϋπέθετε τη χρήση των 45.000 περίπου ορατών από τη Γη άστρων, ως μνημονικούς "τόπους";

Στο σημείο αυτό, αξίζει να παραθέσουμε μια μικρή λεπτομέ¬ρεια, την οποία ελάχιστοι φαίνεται ότι γνωρίζουν: τα 45 (μνημο-τεχνικά;) σύμβολα που "διακοσμούν" το δίσκο της Φαιστού (περ.1600 π.Χ.) δεν είναι εγχάρακτα, αλλά έχουν "αποτυπωθεί" σε πηλό με λίθινες σφραγίδες! Η ίδια αυτή τεχνική σήμερα, δεν αποκαλείται (όχι απλά γραφή, αλλά) "τυπογραφία";

Γίνεται πλέον ξεκάθαρο, ότι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο οι μακρι νοί μας πρόγονοι δεν ανέπτυξαν νωρίτερα "εξωτερική" γραφή, είναι ότι, απλούστατα, δεν την είχαν ανάγκη... Δεν αποκλείεται μάλιστα, αν ποτέ καταφέρουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τον δίσκο της Φαιστού, να αποκαλυφθεί ότι το "μυστηριώδες" περιεχόμενο του, το οποίο τόσο πολύ έχει προβληματίσει τους επιστήμονες, δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα απλό παιδικό τρα γουδάκι ή ποίημα, για τους νεαρούς μαθητευόμενους της μνημο νικής, "εσωτερικής" γραφής. Άλλωστε, οι Έλληνες (και συγκε κριμένα οι Αθηναίοι) δεν ήταν που νίκησαν τους υπερανεπτυγμέ-νους τεχνολογικά, αλλά διεφθαρμένους και αλαζόνες Άτλαντες, σύμφωνα με τον πλατωνικό "μύθο" στον "Κριτία";

Προσπαθήστε τώρα να θυμηθείτε την -αποδεκτή ως μόνη "ορθή" από την παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα- θεωρία περί ινδοευρωπαϊκής φυλής και γλώσσας, που διδαχθήκαμε όλοι στα σχολεία και τα πανεπιστήμια (και η οποία εξακολουθεί να διδά σκεται, σχεδόν αυθαίρετα), και αποφασίστε ποια σας φαίνεται πιο πειστική...

-----------------------------------------------------------------------------------

Ο άγνωστος εκείνος δάσκαλος της ρητορι κής και της μνήμης προτείνει επίσης να εφο διάσουμε νοητά κάθε πέμπτο τόπο με ένα χαρακτηριστικό αντικείμενο (π.χ. ένα χρυσό χέρι) και κάθε δέκατο (decimus) με τη μορφή ενός οικείου μας προσώπου, προκειμέ νου να μην κάνουμε λάθος στη σειρά σύνδε σης τους. Οι τόποι αυτοί δεν πρέπει να μοιά ζουν μεταξύ τους, καθώς ενδέχεται να τους μπερδέψουμε στη σκέψη μας.

Όσον αφορά τις εικόνες, ο συγγραφέας του "Ad Herennium", τις διακρίνει σε δύο κατηγορίες, μία για τα πράγματα (res) και μία άλλη για τις λέξεις-έννοιες (verba). Η απομνημόνευση των πραγμάτων (memoria rerum) είναι σχετικά απλή και ο ασκούμενος μπορεί να την τελειοποιήσει σύντομα και χωρίς μεγάλη δυσκολία. Αντίθετα, η απομνη μόνευση των λέξεων-εννοιών (memoria verborum), η ικανότητα δηλαδή να ανακα λούμε στη μνήμη μας (όπως οι ποιητές της αρχαιότητας) ολόκληρα κείμενα, είναι πολύ πιο σύνθετη και απαιτεί μακροχρόνια εξά σκηση, καθώς και έναν τεράστιο αριθμό μνη μονικών τόπων. Στο σημείο αυτό αξίζει να σταθούμε, καθώς η τελευταία παρατήρηση πιθανότατα εξηγεί γιατί ο Όμηρος (όπως βέβαια και οι γενιές των προκατόχων του), επέλεξε να "τοποθετήσει" μνημοτεχνικά ολό κληρο το έπος της Ιλιάδας στον τεράστιο αριθμό των αστεριών, των πλανητών και των αστερισμών του στερεώματος... (βλ. ΤΜ, τεύχ. 130)

Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στην ενότητα της μνήμης του "Ad Herennium", o συγγραφέας προτείνει, σε ό,τι αφορά στις εικόνες, να επιλέγονται μορφές υπερφυσι κές, αστείες ή γκροτέσκες, καθώς το μυαλό μας έχει την τάση να ξεχνά ο,τιδήποτε το συνηθισμένο.

Μερικές ακόμα αναφορές (Κικέρων, Πλούταρχος, Στράβων, Κιντιλιανός):

Η "αστρική" Μνήμη του Μητρόδωρου του Σκέψιου

Ένα άλλο, προερχόμενο επίσης από τη λατινική γραμματεία, έργο με αναφορές στη μνημονική τέχνη, είναι και το "De Oratore" του Κικέρωνα, στην εισαγωγή του οποίου βρίσκουμε τη γνωστή ιστορία με την οποία περιγράφεται η ανακάλυψη της Τέχνης της Μνήμης από τον Σιμωνίδη.

Η μικρή αναφορά που γίνεται στο έργο αυτό στις αρχές της μνημονικής τέχνης, φαίνεται να επαληθεύει πλήρως το "Ad Herennium" και γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο Κικέρωνας απευθύ νεται (όπως και οι κλασικοί Έλληνες συγ γραφείς) σε αναγνώστες, οι οποίοι είναι ήδη αρκετά εξοικειωμένοι με αυτές. Μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι ο ίδιος έχει γνωρίσει δύο Έλληνες με "θεϊκές ικανότητες Μνήμης" και αναφέρει δύο ονόματα: τον Χαρμάδα από την Αθήνα και τον Μητρόδωρο τον Σκέψιο, τον οποίο συνάντησε στη Μ. Ασία και εικάζει ότι τη στιγμή που γράφει το "De Oratore", βρίσκεται ακόμα εν ζωή.

Ειδικά για τον Μητρόδωρο, γνωρίζουμε από αναφορά του Πλουτάρχου, ότι είχε πρω τοστατήσει σε μια αυτονομιστική κίνηση των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας από τη ρωμαϊκή κυριαρχία, ενώ ο Στράβων (στα Γεωγραφικά του, 13ος τόμος), αναφέρει ότι ακολούθησε μια πορεία από τη Φιλοσοφία στην Πολιτική για να καταλήξει στη διδα σκαλία της ρητορικής τέχνης. Ο μεγάλος γεωγράφος αναφέρει επίσης ότι ο Μητρόδω ρος είχε συγγράψει και σχετική πραγματεία (ή πραγματείες), η οποία όμως δυστυχώς δεν σώζεται σήμερα, και μας δίνει την πληροφο ρία ότι η ρητορική του δεινότητα ήταν τέτοια, ώστε άφηνε πάντα το ακροατήριο του άναυδο...

Η πιο "αινιγματική" ωστόσο πληροφορία για αυτόν τον αρχαίο Έλληνα ασκητή της μνημονικής τέχνης, έρχεται από έναν άλλο λατίνο δάσκαλο της ρητορικής, τον Κιντιλιανό (Quintilianus), ο οποίος πιθανότατα γνώριζε (όπως και ο Κικέρωνας) το έργο του Μητρόδωρου. Αναφέρει λοιπόν, ότι ο Μητρόδωρος στη μνημονική του τέχνη χρησιμοποι ούσε «360 μνημονικούς τόπους στα δώδε κα ζώδια, μέσα από τα οποία διέρχεται ο Ήλιος».

Αναμφίβολα, πρόκειται για μία αρχαία μαρτυρία η οποία επιβεβαιώνει ότι η Τέχνη της Μνήμης στην αρχαιότητα συνδεόταν με τη μελέτη των άστρων και τη χρήση τους ως μνημονικούς τόπους. Μήπως λοιπόν το μνημονικό σύστημα στο οποίο είχε εξασκηθεί ο Μητρόδωρος ήταν το ίδιο (ή έστω παρεμφερές) με αυτό του Ομήρου; Εκτός αυτού, στην αναφορά αυτή ίσως να κρύβεται και η εξήγηση στο ερώτημα γιατί οι περισσότεροι από τους μεταγενέστερους στοχαστές του Μεσαίωνα και της Αναγέννη σης επέλεξαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τις 360 μοίρες του ζωδιακού κύκλου, σε μια προ σπάθεια αναδημιουργίας των αρχαίων ελλη νικών μνημονικών συστημάτων...

Η Τέχνη της Μνήμης στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση: αναζητώντας την αρχαία γνώση

Τα "σκοτεινά" χρόνια που ακολούθησαν την πτώση της Ρώμης, η γενικότερη πνευματική παρακμή παρέσυρε κάθε γνώση στη λήθη. Στα πλαίσια αυτά, και η διδασκαλία της μνη-μοτεχνικής φαίνεται να ατονεί σταδιακά (με ελάχιστες εξαιρέσεις) και να χάνεται, εντασ σόμενη στο θολό ημίφως της μαγικής, "δαι μονικής" γνώσης, προερχόμενης από την "αναίσχυντη, ειδωλολατρική αρχαιότητα". Οι μνήμες της ύπαρξης αυτής της τέχνης, ωστό σο, υπήρχαν ακόμα ολοζώντανες, όπως και οι περισσότερες από τις (λατινικές κυρίως) πηγές, οι οποίες στα χέρια των λίγων "εκλεκτών" της γνώσης, αποτέλεσαν τον οδηγό τους στις μεμονωμένες προσπάθειες αναπαραγωγής του εντυπωσιακού αυτού συστήματος γνώσης.

Η αναζήτηση λοιπόν ενός μνημονικού συστήματος ικανού να ανακτήσει ολόκληρο το σώμα της χαμένης αρχαίας σοφίας, τοποθετήθηκε από τα πρώιμα κιόλας μεσαιω νικά χρόνια στην κορυφή των επιδιώξεων της νέας κάστας φιλοσόφων-μάγων που δημιουργήθηκε. Βασιζόμενοι στην αριστοτε λική πεποίθηση ότι είναι αδύνατο να υπάρξει καινούρια γνώση, έστρεψαν από την αρχή τις έρευνες τους στο παρελθόν. Στην αναζήτηση αυτή, καταλυτικό ρόλο έπαιξε και η μελέτη των θεωριών του Πλάτωνα, ότι κάθε γνώση είναι ανάμνηση της ψυχής από τον Κόσμο των Ιδεών, με τη μνήμη να αποτελεί έμφυτη ιδιότητα που ανήκει στις δυνατότη τες του ανθρώπινου νου.

Δεν θα ήταν υπερβολή, αν λέγαμε ότι οι ερευνητές του Μεσαίωνα και της Αναγέννη σης αισθάνονταν σαν το παιδί εκείνο που, μεγαλώνοντας, έχασε το θείο δώρο της ψυχικής ανάμνησης. Η "Ars Magna" (Μεγάλη Τέχνη), όπως ονομάστηκε η προσπάθεια αυτή αποκατάστασης της επαφής της ανθρώπινης ψυχής με τη συμπαντική γνώση, αποτέλεσε από νωρίς το "Άγιο Δισκοπότηρο" της φιλο σοφικής έρευνας, στην αναζήτηση του οποί ου αναλώθηκαν πολλά από τα φωτεινότερα πνεύματα της εποχής (π.χ. Julio Camillo, Θωμάς ο Ακινάτης, Albertus Magnus, Raymond Lull κ.α.)•

Σε όλα σχεδόν τα μνημονικά συστήματα της εποχής που κατά καιρούς δημιουργούνταν, η Τέχνη της Μνήμης, εμφανιζόταν να είναι ενδεδυμένη το περίβλημα του μάγου. Απομονώνοντας, ωστόσο, τις επικλήσεις και τις μαγικο-θρησκευτικές δοξασίες, μπορούμε με ασφάλεια να διαπιστώσουμε ότι οι μνημονικές αρχές των μεσαιωνικών και αναγεννη σιακών συστημάτων ήταν ουσιαστικά οι ίδιες με αυτές των αρχαίων χρόνων.

Μερικά μνημονικά συστήματα του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης

Οι αναφορές από τα διάφορα μνημοτεχνικά συστήματα που κατά καιρούς προτάθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στη μεσαιωνική και αναγεννησιακή περίοδο, είναι πολλές και εντυπωσιακές. Ενδεικτικά μόνο, αξίζει να αναφέρουμε ότι τέτοιου είδους μνημονικούς τόπους αποτέλεσαν και οι αίθουσες της Κολάσεως του Δάντη(Ι), ενώ πολλοί είναι εκείνοι που υποστήριξαν (εδώ και πολ λούς μάλιστα αιώνες) ότι το συγκεκριμένο έργο δεν αποτελεί παρά μια ακόμα μνημοτεχνική-μεταφυσική διατριβή με χριστιανικές αναφορές!

Ωστόσο, ξεχωρίζοντας και αξιολογώντας τις κατά καιρούς μνημονικές μελέτες των "σκοτεινών" αυτών εποχών, μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε εκείνες, οι οποίες, εκτός του ότι άσκησαν τεράστια επίδραση στη διαμόρφωση του φιλοσοφικού στοχα σμού των εν λόγω περιόδων, αποτέλεσαν και την αφετηρία των αναζητήσεων του αναμφισβήτητα μεγαλύτερου ασκητή της Τέχνης της Μνήμης της μεταχριστιανικής περιόδου: του μεγάλου Giordano Bruno, αλλά και άλλων σπουδαίων στοχαστών εκείνης της καθοριστικής περιόδου.

Η "Ars Brevis" (Τέχνη των Γενναίων)
 του Ramon Lull

Γεννημένος στη Μαγιόρκα, το 1235 -δέκα περίπου χρόνια μετά τον Θωμά τον Ακινάτη- ο Ramon Lull, ήταν ο πρώτος που επιχείρησε να αφομοιώσει το σύνολο της διαθέσιμης κατά την εποχή του γνώσης σε ένα ομοι ογενές σύστημα μνημοτεχνικά δομημένο. Η "Are Brevis" (Τέχνη των Γενναίων ή γενναία τέχνη), όπως επικράτησε να αποκαλούν το σύστημα του τόσο ο ίδιος όσο και οι πολυάριθμοι συνεχιστές του έργου του, έδινε στον ασκούμενο τη δυνατότητα να συνδυάζει παρεμφερείς μεταξύ τους έννοιες κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να προκύπτουν "πρωτότυποι" στοχασμοί.

Το σύστημα "αναζήτησης της αλήθειας" του Lull (του οποίου την επινόηση απέδιδε ο ίδιος σε "θεϊκή φώτιση", αποτέλεσμα μιας υπερβατικής εμπειρίας κατά την επίσκεψη του στο όρος Randa, σε ένα νησί της Μαγιόρ κα!), αφομοίωνε και αστρολογικές δοξασίες και αντιλήψεις. Μετά από πολλές αναθεωρή σεις και διαδοχικές "βελτιώσεις", ο Lull προ χώρησε κατά την περίοδο 1305-8 στην τελευταία εκδοχή της μεθόδου του, την επινόηση της οποίας ο ίδιος φρόντισε να συνοδεύσει με μεγαλεπήβολες διακηρύξεις και σχόλια, απο δίδοντας της την "υπεροπτική" ονομασία "Ars Magna" (Μεγάλη Τέχνη).

Στη μέθοδο αυτή, για πρώτη φορά βλέπουμε να χρησιμοποιούνται παρεμφερείς μεταξύ τους έννοιες τοποθετημένες σε κυκλική διάταξη, έτσι ώστε να διευκολύνεται ο συσχετισμός τους με την κεντρική, υπό διερεύνηση ιδέα, η οποία βρίσκεται στο κέντρο της σχη ματικής απεικόνισης. Ο Νεοπλατωνιστης αυτός ως προς τις φιλοσοφικές του αντιλήψεις, άσκησε τεράστια επιρροή στο φιλοσοφικό στοχασμό της εποχής του (σε βαθμό ώστε οι σύγχρονοι μελετητές να κάνουν λόγο για "ρεύμα σκέψης Λαλλιαμού" - Lullism), και με τις επιδράσεις του έργου του να είναι ευδιά κριτες ακόμα και στην Αναγέννηση.

Το φιλοσοφικό μνημοτεχνικό σύστημα του Lull υιοθετήθηκε αργότερα από τους εκπροσώπους των Φραγκισκανών, αντλώντας από τις ιδέες του το ιδεολογικό υπόβαθρο του κινήματος τους. (Και αφού μιλάμε για μέθοδο μνήμης, θυμηθείτε τα όσα γράφαμε στο τεύχος 130 για τις επιδράσεις του ελληνικού Νεοπλατωνισμού σε όλα τα μεταγενέστερα δυτικά εσωτερικά συστήματα...)

Το "Θέατρο της Μνήμης" του Julio Camillo

Πιο πιστός στις αρχαίες αρχές της Τέχνης της Μνήμης, όπως τη βρίσκουμε να διατυπώνεται μέσα από τα αρχαία κείμενα, ο Julio Camillo Delminio έδωσε στους μνημονικούς τόπους του συστήματος που εισηγήθηκε, τη μορφή αρχαίου ελληνικού αμφιθεάτρου. Ο γεννημένος το 1480 Ιταλός στοχαστής και ερευνητής της Τέχνης της Μνήμης, από νωρίς διαπίστωσε ότι η αρχιτεκτονική διαρρύθμιση ενός αμφιθεάτρου θα παρουσίαζε τεράστια πλεονεκτήματα στην εξάσκηση της μνημονικής τέχνης. Σύμφωνο προς τις προϋποθέσεις των (μνη μονικών) τόπων του "Ad Herennium" και του Αριστοτέλη, το ελληνικό αμφιθέατρο διαθέτει ένα κεντρικό. σημείο αφετηρίας (σκηνή), το οποίο προσφέρει τεράστια ελευ θερία κινήσεων, καθώς μέσω των διαδρόμων επικοινωνεί με όλα τα, ευδιάκριτα χωρισμέ να σε επτά διαδοχικά επίπεδα, διαστήματα των κερκίδων.

Όσον αφορά τις (μνημονικές) εικόνες που επέλεξε να χρησιμοποιήσει ως φορείς των εννοιών, ο Camillo προσπάθησε στο θέατρο του να αναπαραστήσει ολόκληρο το σύμπαν όπως προβάλλεται μέσα από την ελληνική μυθολογία, την αστρολογία και την καβαλιστική παράδοση. Οι κερκίδες χωρίζονταν από 6 διαδρόμους σε 7 τμήματα, τα οποία ο ίδιος ονόμαζε "στήλες του Οίκον της Σοφίας τον Σολόμωντος". Καθένα από αυτά τα τμήματα χρησιμοποιούταν για να αποδώσει και έναν διαφορετικό πλανήτη με τις αστρολογικές του ιδιότητες, έφερε το όνομα ενός θεού της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, ενώ τα επίπεδα "αφιερώνονταν" σε χαρακτήρες και τόπους της ελληνικής μυθολογίας.

Τα "εντνπωσιακά σχέδια ενός νοητικού μνημοτεχνικον θεάτρον στο οποίο θα απεικονιζόταν ολόκληρη η συμπαντικη γνώση" του μυστηριώδη σοφού, δεν άργησαν να διαδοθούν σε ολόκληρη την Ιταλία. Το 1530, ο Camillo βρέθηκε στο Παρίσι, προσκεκλημέ νος ίου Γάλλου βασιλιά, ο οποίος ανέλαβε και τη χρηματοδότηση της υλικής κατα σκευής του. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν ότι λίγο καιρό αργότερα, ένα μικρό ξύλινο αμφιθέατρο με πολύ παράξενη διακόσμηση είχε ανεγερθεί στη βασιλική αυλή της Γαλλίας...

Όμως φαίνεται ότι το αποτέλεσμα δεν ικανοποίησε τον Camillo, καθώς το 1532 επιστρέφει στην Ιταλία, όπου αρχίζει νέες προ σπάθειες για την υλοποίηση της κατασκευής του μνημονικού του θεάτρου, αυτή τη φορά στη Βενετία. Ο Julio Camillo τελικά πέθανε το 1544 και το όνειρο της κατασκευής του "θεάτρου της Μνήμης", στο οποίο είχε αφιερώσει και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ποτέ δεν υλοποιήθηκε όπως θα ήθελε.

Το "μνημονικό παλάτι" του Matteo Ricci. Η διδασκαλία της Τέχνης της Μνήμης στην Κίνα!

Ο Matteo Ricci ήταν ένας Ιησουίτης ιερέας στον οποίο το 1577 ανατέθηκε να μεταβεί στη μακρινή Κίνα για να κηρύξει τη χριστιανική πίστη και τη δυτική σκέψη στους υπη κόους της δυναστείας των Μινγκ. Μετά από μακροχρόνια όμως παραμονή και χωρίς να έχει καταφέρει να κεντρίσει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των Κινέζων, το 1596 ανέφερε σε μια τυχαία συνομιλία του με έναν πρίγκιπα της δυναστείας για ένα σύστημα μνήμης, το οποίο επιτρέπει στον ασκούμενο την απο μνημόνευση με τη μορφή εικόνων τεράστιου όγκου πληροφοριών σύμφωνα με μια μέθοδο, την οποία στη μακρινή δύση αποκαλούσαν "εσωτερική γραφή". Η μέθοδος αυτή είχε ανακαλυφθεί πριν πολλά χρόνια σε μια μακρινή χώρα της Δύσης, την Ελλάδα, από έναν ποιητή ευγενούς καταγωγής, ονόματι Xi-mo-ni-de (Σιμωνίδης)!

Η είδηση για την ύπαρξη μιας τόσο εκπληκτικής τέχνης, ενθουσίασε τους ευγενείς της πόλης Nanchang στην επαρχία Jianxi, όπου διέμενε και τον προσκάλεσαν να τους την διδάξει. Ο Ricci, ο οποίος γνώριζε τις γενικές αρχές της μνημοτεχνικής (καθώς στα πλαί σια των νομικών σπουδών που είχε παρακο λουθήσει στη Ρώμη το 1572, είχε διδαχθεί το έργο του Κικέρωνα), οργάνωσε για το πρω τότυπο αυτό "ποίμνιο" που κατάφερε επιτέ λους να συγκεντρώσει μια σειρά μνημονικών τόπων, οι οποίοι συγκροτούσαν ένα παλάτι.

Οι αίθουσες του "μνημονικού παλατιού" του Ricci διακοσμούνται από κινεζικά ιδεο γράμματα, τα οποία όμως πρέσβευαν διαφορετικές παραστάσεις της Βίβλου, προσαρμο σμένες στις κινεζικές παραδόσεις.

Βλέποντας τη μαζική ανταπόκριση των Κινέζων ευγενών στη διδασκαλία της τέχνης της Μνήμης, πολύ σύντομα συνέγραψε και μελέτη στα κινεζικά και άρχισε να περιοδεύει, κηρύττοντας μέσα από τη μνημονική τέχνη το λόγο του θεού.

Το ενδιαφέρον των Κινέζων για τον πολιτισμό που ανέ πτυξε ένα τόσο εξελιγμένο σύστημα -τον ελληνικό- οδήγησε το 1607 τον Ricci, όταν πλέον είχε εγκατασταθεί στο Πεκίνο, να μεταφράσει στα κινεζικά και να εκδώσει και τα πρώτα έξι βιβλία των "στοιχείων της Γεωμετρίας" του Ευκλείδη. Τελικά, μετά από μεγάλη προσπάθεια, οι κόποι του δείχνουν να ευοδώνονται όταν, στις 8 Σεπτεμβρίου 1609, παίρνει άδεια από τον αυτοκράτορα της δυναστείας να ιδρύσει στο Πεκίνο την "Αδελφότητα της Μαρίας". Ο Matteo Ricci πέθανε στο Πεκίνο στις 11 Μαΐου 1610. Το βιβλίο του για τη μνημονική τέχνη, φυλά χτηκε με ευλάβεια από τους ευγενείς της δυναστείας των Μινγκ και κληροδοτούμενο από γενιά σε γενιά, σώζεται ως τις μέρες μας.

Το "μαγικό" σύστημα μνήμης του Giordano Bruno

Η αναδημιουργία ενός μνημοτεχνικού συστήματος ικανού να επιτύχει την πλατω νική ανάμνηση, ήταν ένα ζήτημα, το οποίο από νωρίς απασχόλησε την κορυφαία πνευ ματική μορφή της Αναγέννησης, από την εποχή που ήταν ακόμα δομινικανός μοναχός. Δεν θα ήταν υπερβολή, αν λέγαμε όχι η "μαγική", όπως την αποκαλούσε, μνήμη αποτελούσε τον "κορμό" του μεγάλου δέντρου των αναζητήσεων του, με τις φιλο σοφικές, θεολογικές και κοσμολογικές του απόψεις να είναι απλά οι καρποί. Άλλωστε, εκτός από τα αμιγώς "μνημονικά" έργα του, αναφορές στην μνημονική τεχνική που χρησιμοποιούσε βρίσκουμε στο σύνολο σχεδόν των μελετών του, ενώ ολόκληρος ο φιλοσοφικός του στοχασμός φαίνεται να αποτελεί το αποτέλεσμα και την επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας των τεχνικών μνήμης που χρησιμοποιούσε.

Η ύπαρξη στην ελληνική αρχαιότητα συλλογιστικών συστημάτων ικανών να παράγουν σχεδόν αλάνθαστα αποτελέσματα, ήταν για τον Μπρούνο αυταπόδεικτη. Αφετηρία του μνημονικού συστήματος που εισηγήθηκε, στάθηκε η ανάλυση της συλλογιστικής διαδικασίας παραγωγής ιδεών και εξαγωγής συμπερασμάτων, όπως τη συναντάμε στο έργο του Πλάτωνα. Παρατήρησε ότι η "εκμαίευση" των αληθειών από τον Σωκράτη επιτυγχανόταν ξεκινώντας από απλούς ορισμούς των εννοιών και διερευνώντας όλες τις γύρω τους. Στο κλείσιμο της αλληγο ρίας αυτής, βρίσκουμε ακόμα μία περιγραφή του μνημονικού συστήματος του Μπρούνο.

Οι ύμνοι τους οποίους χρησιμοποι εί στο έργο αυτό, παρουσιάζουν εξαι ρετική ομοιότητα με τους Ορφικούς ύμνους και αποσκοπούν, σύμφωνα με την κορυφαία ερμηνεύτρια του έργου του, Frances A.Yates, στην ψυχική προετοιμασία και τόνωση των μελετητών της μνημονικής τέχνης και στη διέγερση της φαντα σίας τους, ώστε να φτάσουν σε εγκεφαλική και ψυχική κατάσταση ετοιμότητας να "δεχθούν" τη γνώση από το Σύμπαν, με την εξάσκηση της μνημονικής τέχνης. Βλέπουμε λοιπόν ότι η «ανάμνηση» δεν είναι μία απλή μηχανιστική διαδικασία, αλλά απαιτεί κατάλληλο ψυχικό υπόβαθρο...

Σύντομα, ο Μπρούνο εκδίδει και τρίτο "μνημονικό" έργο, την "Τέχνη της Μνήμης" (Are Memoriae). Φαίνεται ότι οι έρευνες του για την απεικόνιση της συμπαντικής και ανθρώπινης διάνοιας τον οδήγησαν στην υιο θέτηση μιας πιο αφαιρετικής φόρμας, με εντονότερο το στοιχείο του συμβολισμού, καθώς τόσο οι ομόκεντροι κύκλοι, όσο και οι πίνακες αναφοράς έχουν λιγοστέψει. Έχει πλέον εμβαθύνει στη "χαοτική" σκέψη και τα σύμβολα του παραπέμπουν σε αστερισμούς και σε επεισόδια παρμένα από την ελληνική μυθολο γία, θεωρώντας ότι αποτελούν γνησιότερους συμβολισμούς μεγαλύτερης δύναμης και μεστότητας νοημάτων και ότι βρίσκονται πιο κοντά στη συμπαντική σκέψη.

To Ars Memoriae έχει χαρακτηριστεί από τους μελετητές του έργου του Μπρούνο ως "μαγικό". Αποτελεί, ωστόσο, την ευθεία προέκταση της πορείας που ακολουθεί η σκέψη του από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, από το υλικό στο πνευματικό και από το ανθρώπινο στο Συμπαντικό.

Αρκετά χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γερμανία, ο Μπρούνο θα επανέλθει στην προσπάθεια του να δημιουργήσει ένα σύστημα μνήμης εκφρασμένο αυτή τη φορά μέσα από εικόνες και σύμβολα, ικανών να φέρουν την ανθρώπινη ψυχή σε επαφή με την "αληθινή πραγματικότητα", με την έκδοση των «30 αγαλμάτων» (Lampas Triginte Statuarum). Στο έργο αυτό, το οποίο έχει κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα, οι αστρολογικές παραστάσεις στις οποίες στηριζόταν η διαδικασία της "ανάμνησης", έχουν πλέον αντικατασταθεί από μορφές αγαλμάτων, τις οποίες ο Μπρούνο χαρακτηρίζει ως "εσωτερικές εικόνες". Θεωρεί τη φαντασία ως τον ισχυρότερο και αμεσότερο τρόπο να επι τύχει κάποιος την επαφή με τον πνευματικό κόσμο και χρησιμοποιεί τις μορφές αυτές ως πιο αποτελεσματικούς ψυχικούς συνδέσμους της φαντασίας (της ανθρώπινης διάνοιας) με το Θείο.

Πρώτη μορφή στις απεικονίσεις του είναι αυτή του Απόλλωνα που συμβολίζει το Εν και το Φως και ακολουθεί ο Κρόνος που αντιπροσωπεύει την Αρχή. Ανάμεσα στα υπόλοιπα αγάλματα βρίσκουμε τις μορφές του Προμηθέα, του Ηφαίστου, της Θέτιδος, του Γανυμήδη ή Τοξότη, του Ουρανού, της Αφροδίτης, του Έρωτα, της Αρτέμιδος και φυσικά της Αθηνάς, η οποία εκπροσωπώντας τη Σοφία, αποτελεί την ιερότερη, σύμφωνα με τον Μπρούνο, από τις Θηλυκές Θεότητες.

Εξαιρετικό, επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει στο έργο αυτό και ο πρωταρχικός δια χωρισμός του Θεϊκού στοιχείου, για το οποίο αναφέρει ότι είναι αδύνατο να αποδοθεί με κάποια μορφή άλλη από τη φυσική του, που είναι το Φως και έχει τριαδική υπόσταση. Το Θεϊκό αυτό στοι χείο, δύναται να γίνει αντιληπτό από την ανθρώπινη διάνοια με τις έννοιες: του "Πατρός ή Νου ή της Ουσίας των Ουσιών", του "Υιού ή της πρωταρχικής διάνοιας, της ομορφιάς και της αγάπης της δημιουργίας", και του "Φωτός", το οποίο αποτελεί την ψυχή του Κόσμου και όλων των πραγμάτων (anima mundi) και τη Ζωοποιό Ενέργεια του Σύμπαντος.

Η πορεία των αναζητήσεων του Μπρούνο στην αναδημιουργία των μνημοτεχνικών μεθόδων της αρχαιότητας, παρουσιάζει ιδιαί τερο ενδιαφέρον, καθώς έχοντας ως αφετηρία τις ερμητικές και πλατωνικές θεωρίες και ιδέες, καταλήγει να επαληθεύει πρακτικές αιώνων. Το μνημονικό σύστημα του Μπρούνο φαίνεχαι να επιβεβαιώνει ότι οι αφηρημένες έννοιες και οι συμβολικές εικόνες διευρύνουν την αντίληψη, αμβλύνουν τη λογική-γραμμική οκέψη και προκαλούν την κατάλληλη διανοητική κατάσταση, επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο στην ανθρώπινη ψυχή να επικοινωνήσει με το θείο κατά τον αμεσότερο δυνατό τρόπο.

Μερικές "τολμηρές" υποθέσεις...

Ας "ξεχάσουμε" για λίγο όλα όσα γνωρίζουμε για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και ας επιχειρήσουμε να τον ξανα-αντικρίσουμε με την αποκαλυπτική απλότητα της πρώτης ματιάς. Παρατηρούμε λοιπόν, ότι τα ονόματα και οι ιδιότητες των αρχαίων Θεών συμπί πτουν με τα αντίστοιχα των πλανητών, ενώ η δράση τους αποτυπώνεται σε επεισόδια της Μυθολογίας, με συμμετοχή και κατώτερων θεοτήτων, τα ονόματα των οποίων πάλι, κατά "σύμπτωση", συμπίπτουν με τα ονόμα τα και τις ιδιότητες των αστερισμών!

Σε κάποια φάση της εξέλιξης του πολιτι σμού αυτού, δημιουργείται από πρωτογενείς αποτυπώσεις των εννοιών σε εικόνες, μια αρχική μορφή κωδικοποιημένης επικοινωνίας, η οποία φθείρεται με την πάροδο των αιώνων και απλοποιείται, για να δώσει τη θέση της στους χαρακτήρες που γνωρίζουμε σήμερα ως γραφή!

Η συγκεκριμένη γραφή που αναπτύσσεται, ακριβώς οπως και οι μνημονικές εικόνες, διαβάζεται κανονικά από τα αριστερά προς χα δεξιά, αλλά και αντίστροφα. Την ίδια περίπου εποχή, οι πιο οξυδερκείς παρατηρη τές των άστρων διατυπώνουν τις αρχές της Γεωμετρίας (όπως π.χ. ο Θαλής), της Φιλοσο φίας (Ησίοδος), της Ποίησης (Όμηρος) ή των θρησκευτικών αντιλήψεων (Ορφικοί), ενώ άλλοι, οι οποίοι πιθανότητα "μαγεύτηκαν" από την αναλλοίωτη και αιώνια λάμψη των άστρων, μπορούν και "αντιλαμβάνονται" τις δονήσεις τους (Πυθαγόρας) και προσπαθούν να τις αναπαράγουν. Δημιουργείται έτσι η Μουσική (η πλησιέστερη σύμφωνα με τον Πλάτωνα τέχνη στο θεϊκό στοιχείο, καθώς είναι άϋλη), από τη μελέτη των αρχών της οποίας προκύπτουν τα Μαθηματικά. Η επι σταμένη έρευνα καθώς και η πρακτική εφαρ μογή των αρχών των μαθηματικών οδηγεί στην ανάπτυξη όλων των υπολοίπων τεχνών και επιστημών (π.χ. Γλυπτική, Αρχιτεκτονική), με αποτέλεσμα μια γενικότερη περίοδο ευημερίας και άνθισης, κατά την οποία χτί ζονται πόλεις (πάλι σε αντανάκλαση των αστερισμών. Βλ. Νίκ. Λίτσας, "Μυστικές Δια δρομές στην Άγνωστη, Ελλάδα και η Αναζήτηση, τον Πραγματικού Ομήρου").

Όλοι αυτοί οι τομείς γνώσης (π.χ. η Αστρονομία, τα Μαθηματικά, η Φιλοσοφία, η Μουσική, η θρησκεία, οι εικαστικές τέχνες, η Ναυσιπλοΐα, η Αρχιτεκτονική, κ.α.) είναι φυσικά αλληλένδετοι μεταξύ τους, αλληλεπι δρούν και εξελίσσονται ταυτόχρονα και για την αποτύπωση τους χρησιμοποιούν την παραφθαρμένη μορφή των αρχικών "μνημο νικών" εικόνων (γραφή). Σημειώστε ότι τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου χρησι μοποιούνται για να αποδώσουν όχι μόνο τον γραπτό λόγο, αλλά και τους αριθμούς, καθώς και τους μουσικούς τόνους (νότες).

Δηλαδή, ακριβώς όπως και οι μνημονικές εικόνες, χα γράμματα αποτελούν στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό "φορείς" πολλαπλών νοημάτων, αναλόγως του συστήματος σκέψης με το οποίο τα ερμη νεύουμε. Επίσης, όλες αυτές οι γνώσεις εμφανίζονται να έχουν "θεϊκή" προέλευση. (Μήπως τελικά η "συνωνυμία" άστρων, πλα νητών, αστερισμών, Θεών και μυθικών χαρακτήρων ήταν ουσιαστικά "μνημοτεχνική" ταυτοσημία;)

Απομακρυνόμενοι πλέον από τον ελληνικό χώρο, όλες αυτές οι τέχνες, οι επιστήμες και οι γνώσεις μεταναστεύουν στο λατινικό κόσμο, όπου, αποκομμένες από τις ρίζες τους, ατροφούν σε μια "σκοτεινή" περίοδο πνευματικής παρακμής και εξαθλίωσης, για να αναβιώσουν μερικούς αιώνες αργότερα, σε μια προσπάθεια αναδημιουργίας του αρχαίου κόσμου (Αναγέννηση). Την περίοδο εκείνη μάλιστα, η φωτεινότερη πνευματική μορφή (Giordano Bruno) οδηγείται μέσα από τη μελέτη των αρχαίων πηγών στην επαλήθευ ση και την επιβεβαίωση όλων των αρχών της ελληνικής σκέψης, με ιδιαίτερη έμφαση (όπως και οι Έλληνες) στην παρατήρηση και την μελέτη των άστρων.

Ολοκληρώνοντας τον μακροσκελή (και αναγκαστικά γενικευτικό) αυτό συλλογισμό, θα αποτολμήσουμε τη διατύπωση ορισμε'νων "τολμηρών" ερωτημάτων, θεωρώντας ότι το να θέτει κανείς ερωτήματα αποτελεί πολύ πιο ειλικρινή στάση από την "αφοριστική" κατάθεση απαντήσεων:

* Μήπως ολόκληρο το σώμα της αρχαίας και σύγχρονης γνώσης στηρίχθηκε στις αρχές της Τέχνης της Μνήμης, σύμφωνα με τις οποίες η μάθηση οικοδομείται με την ορθή τοποθέτηση κάθε πληροφορίας πάνω στην παλαιά γνώση;

* Μήπως είχε δίκιο ο Πλάτωνας και η γνώση που προέρχεται από το διάβασμα γρα πτών πηγών δεν ασκεί καμία απολύτως επί δραση στη διαμόρφωση της ψυχής μας, αλλά λειτουργεί ανασταλτικά στην απόκτηση της σοφίας;

* Μήπως, αντίθετα με τις απόψεις των ιστορικών και των ανθρωπολόγων, η ανάπτυξη της γραφής σήμανε την έναρξη μιας εκτεταμένης περιόδου πνευματικής παρακ μής του ελληνισμού, καθώς άρχισε σταδιακά να εγκαταλείπεται η μνημονική Τέχνη;

* Μήπως το πραγματικό απόγειο του ελλη νικού πολιτισμού θα πρέπει να το αναζητή σουμε όχι στην κλασική εποχή, αλλά στην εκτενή προ-ομηρική περίοδο, κατά την οποία διαμορφώνονταν οι μυθικές αντιλήψεις και η γλώσσα;

* Μήπως η ταύτιση της σκέψης με μη συγκεκριμένες μορφές και εικόνες εννοιών (όπως αυτές της ελληνικής Μυθολογίας), αποδεσμεύει την ανθρώπινη διάνοια από τις από τις "αλυσίδες" της ασφυκτικά λογικής, γραμμικής πραγματικότητας και επιτρέπει την επικοινωνία με τη συμπαντική διάνοια, καθιστώντας δυνατή την πλατωνική ανάμνηση της ψυχής;

* Μήπως θα πρέπει να επιχειρήσουμε να "ξαναδιαβάσουμε" ολόκληρη την ελληνική Μυθολογία, προσπαθώντας να αποκωδικο ποιήσουμε τις "μνημονικές" της εικόνες;

* Μήπως το ίδιο θα πρέπει να κάνουμε και με την αρχαία ελληνική τέχνη στο σύνολο της, προσέχοντας τόσο την ακριβή θέση της κάθε ανάγλυφης μορφής π.χ. στα αετώματα ή στις εισόδους των αρχαίων ναών όσο και τις επιμέρους της λεπτομέρειες;

* Μήπως, κάτω από το φως των νέων αυτών αποκαλύψεων, η αρχαία ελληνική μυθολογία θα έπρεπε να εισαχθεί στην εκπαί δευση και να διδάσκεται σχολαστικά, προκειμένου να αυξηθούν οι μαθησιακές, αντιληπτικές και συλλογιστικές ικανότητες των μαθητών;

* Μήπως το ίδιο ακριβώς θα πρέπει να γίνει και με τις αρχές της μνημονικής τέχνης;

* Μήπως όλες αυτές οι αλήθειες κρατήθη καν επίτηδες κρυφές από το ευρύ κοινό, σε μια προσπάθεια γενικότερης πνευματικής υποβάθμισης του συνόλου από ομάδες μυημένων, ώστε να καθίσταται ευκολότερη η χειραγώγηση του; (Είναι γνωστό ότι ειδικά στην περίπτωση του Μπρούνο, οι διδασκαλίες του ποτέ δεν έγιναν ευρύτερα γνωστές, ωστόσο αποτέλεσαν το πνευματικό υπόβαθρο της οργάνωσης των Ροδόσταυρων.)

* Μήπως η επιστροφή στην εξάσκηση της Τέχνης της Μνήμης θα οδηγούσε όχι μόνο τον ελληνισμό, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα σε μια νέα πνευματική ανάταση;

Του Χρήστου Βαγενά  

Από: http://eleftheri-epistimi.blogspot.com/2009/04/blog-post_3150.html